Ιερά Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών, Άγιου Γεωργίου Νηλείας, Βόλος

Βρίσκεται ανάμεσα σε δυο γραφικά χωριά του πανέμορφου Πηλίου, τον Άγιο Βλάσιο και τον Άγιο Γεώργιο Νηλείας, σε απόσταση μισής ώρας από τον Βόλο και σε υψόμετρο 650 περίπου μέτρων και αγναντεύει τον Παγασητικό πάνω από ένα θεαματικό φυσικό εξώστη με πανοραμική θέα. 

Η Μονή των Ταξιαρχών σε φωτογραφία
του προηγούμενου αιώνα.

Οι πρώτες αναφορές για την Μονή των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, την τοποθετούν τον 12ο αιώνα ως μία ανδρώα Μονή στην νότια πλαγιά του Πηλίου. 

Την εποχή αυτή άκμαζε η μοναστική και ασκητική ζωή στην περιοχή αυτή, σε βαθμό μάλιστα ώστε το όρος Πήλιο να αποκαλείται και «Βουνό των Κελλίων».

Μετά την πυρπόληση και την ολοσχερή καταστροφή της το 1310, πιθανόν από Καταλανούς πειρατές, η Μονή επανιδρύεται στη σημερινή της θέση, υψηλότερη της πρώτης, αναζητώντας προστασία όχι μόνο από τα εχθρικά στοιχεία που λυμαίνονταν τον τόπο, αλλά και από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες.

Η μαρμάρινη κρήνη του 1764

Η ανασύστασή της αποδίδεται σε Αγιορείτες μοναχούς καταγόμενους από τον Άγιο Γεώργιο Νηλείας, οι οποίοι έφυγαν από τον Άθωνα, ίσως εξαιτίας των Ησυχαστικών ερίδων του 14ου αιώνα, και ήλθαν στην πατρίδα τους όπου έκτισαν το σημερινό μοναστήρι, δίδοντάς του την μορφή του γνωστού αθωνικού τετραγώνου με τον Ναό στη μέση, κατά το πρότυπο των αγιορείτικων μονών. 

Γραπτές πηγές, που θα μπορούσαν να δώσουν πληροφορίες για την πορεία της Μονής κατά το διάστημα μεταξύ 14ου και 18ου αιώνα δυστυχώς δεν υπάρχουν, γνωρίζουμε μόνον ότι επί Τουρκοκρατίας η Μονή, ως μέτοχος κι αυτή στον εθνικό απελευθερωτικό αγώνα του 1821, υπέστη τα αντίποινα των Τούρκων κατακτητών, πληρώνοντας το τίμημα της συνεισφοράς της στην επανάσταση με την καταστροφή της.

Ο Ιερομόναχος Γαβριήλ Ιωάσαφ

Στο αποκορύφωμα της αίγλης της φθάνει η Μονή των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Νηλείας κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα, επί της ηγουμενίας του Ιερομονάχου Γαβριήλ Ιωάσαφ, Αη - γιωργίτου στην καταγωγή, αλλά πνευματικού, όμως τέκνου του ασκητικού Άθωνα, στο Άγιον Όρος. 

Ο Ιερομόναχος Γαβριήλ Ιωάσαφ με την οσιακή του και επιβλητική φυσιογνωμία αναδεικνύει την Μονή των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Νηλείας σε ένα μεγάλο και πασίγνωστο πανθεσσαλικό προσκύνημα. 

Η Μονή των Παμμεγίστων Ταξιαρχών επί ηγουμενίας του διαδραματίζει έναν σημαντικότατο ρόλο στην πνευματική, πολιτισμική αλλά και την κοινωνική ζωή όλης της Θεσσαλικής ευρύτερης περιφέρειας, πλουτίζοντας παράλληλα την Μονή με μετόχια, σημαντικά κειμήλια αλλά και αφιερώματα. 

Μετά την οσιακή του κοίμηση, το 1911, η ιστορική Μονή ερημώνει από μοναχούς, απογυμνώνεται από την μεγάλη περιουσία της και εγκαταλείπεται μέχρι ερειπώσεως, ενώ η θαυματουργός εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ κλάπηκε από αρχαιοκάπηλους τον χειμώνα του 1976.

Η παλαιά εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, κλάπηκε το 1976

Οι κάτοικοι του Αγίου Γεωργίου, είχαν αναλάβει να «προστατεύουν» τον Άγιό τους, παίρνοντάς τον μαζί τους κάθε χειμώνα, κατά το ξεχειμώνιασμά τους στον χαμηλότερο οικισμό της Άνω Γατζέας. 

Εκείνο τον χειμώνα όμως δεν το έπραξαν. Η ιεροσυλία που έγινε κάτω από τα μάτια τους έδωσε την αφορμή και άρχισε να πλανιέται η φοβερή υποψία πως η κλοπή της εικόνας ήταν προδοσία και «ξεπούλημα» συγχωριανών τους, για χάρη ενός άνομου κέρδους.

Οι ιερόσυλοι δεν αποκαλύφθηκαν ποτέ και ο Αρχάγγελος μέχρι σήμερα σιωπά. 

Πολλοί θεωρούν την απώλεια της εικόνας αποτέλεσμα του  άθεου τρόπου ζωής του σύγχρονου ανθρώπου. Ηλικιωμένη αη - γιωργίτισσα είπε κάποτε χαρακτηριστικά: «Κοντά στον πόλεμο, τον έφερνε (τον Άγιο) η Κοινότητα για ασφάλεια στην Βαγγελίστρια στην Απάνω Γατζέα το χειμώνα. Και το ανεβοκατέβασμα τούτο της εικόνας γένουνταν πια δίχως ψαλμουδιές, λιβάνια και «κύριε λέησον». Άλλαξε ο κόσμος κοντά απ τόν μπόλεμο, σκλήρυνε, απίστησε. Για αυτό, φαίνεται, μας βαρέθηκε κι ο Άγιος - Ο Θεός να με συχωρές - κι πήρε τα μάτια του κι έφυγε...».

Το παλαιό Καθολικό

Πληροφορίες κάνουν λόγο ότι η παμπάλαια αυτή εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ πουλήθηκε μετά την κλοπή της σε κάποια γκαλερί του εξωτερικού, ίσως της Γαλλίας ή και της Αγγλίας.

Η εικόνα έχει διαστάσεις 81 εκατοστά Χ 51 εκατοστά.

Η μορφή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ εικονίζεται μέχρι πιο κάτω από την μέση, είναι καλυμμένη με πουκάμισο που αφήνει να φαίνεται μόνο το πρόσωπό του και φορά στρατιωτική στολή ενώ κρατά και σπαθί.

Το Καθολικό στη Μονή των Ταξιαρχών είναι αφιερωμένο στους Παμμεγίστους Ταξιάρχες Μιχαήλ και Γαβριήλ και σε όλες τις Ασώματες Δυνάμεις και ιστορείται με ορισμένες περίτεχνες, εξαίσιες και εξαιρετικά σπάνιες τοιχογραφίες λαϊκής τέχνης και αντίληψης.

Το αριστουργηματικό ξυλόγλυπτο τέμπλο του παλαιού Καθολικού φέρει εξαιρετικές φορητές εικόνες του 1772 μεταξύ αυτών, η παλαιότερη εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, του 12ου αιώνας, που γίνεται ονομαστή ανά τους αιώνες για το πλήθος των θαυματουργικών θεραπειών που επιτελεί. 

Η είσοδος στο παλαιό Καθολικό

Το Καθολικό ανήκει στον τύπο της μονόκλιτης βασιλικής με τρούλο, είναι πετρόκτιστος και διατηρεί σήμερα τη μορφή που πήρε μετά την τελευταία ριζική ανακαίνιση που του έκαναν οι πατέρες το 1764. 

Περιβάλλεται από νεώτερο πρόναο (νάρθηκα), κτίσμα του 19ου αιώνα, τον οποίον η σημερινή Αδελφότητα ανακαίνισε το 1995. 

Η παρουσία στον πρόναο ζωγραφισμένης ξύλινης οροφής είναι ένα σύγχρονο δείγμα της παλιάς Πηλιορείτικης αλλά και Αγιορείτικης παραδόσεως. 

Η είσοδος στο Καθολικό γίνεται από ξυλόγλυπτες τζαμωτές θύρες, η μία εκ των οποίων φέρει μορφές αγγέλων. 

Τα τέσσερα μονόλοβα μικρά παράθυρα που βρίσκονται ψηλά, κοντά στο ταβάνι, αφήνουν τον ναό μισοσκότεινο και κατανυκτικό. 

Οι τοιχογραφίες του 18ου αιώνα στον δυτικό και νότιο τοίχο, αγνώστου αγιογράφου, κινούνται στο πλαίσιο όχι μιας αυστηρής βυζαντινής τεχνοτροπίας, αλλά μιας λαϊκής καλλιτεχνικής δημιουργίας. 

Ο Άρχων Μιχαήλ.
Εσωτερική πλευρά του
παραπετάσματος της Ωραίας Πύλης

Υπάρχουν, ωστόσο, και κάποιες νεώτερες αλλά εξίσου σημαντικές αγιογραφίες, επιζωγραφήσεις κυρίως στην ουσία, του 1910, τόσο στην δυτική όσο και στην νότια πλευρά, έργα του Αθηναίου αγιογράφου Παναγιωτάκη ενώ ο βορινός τοίχος του Καθολικού δυστυχώς δεν έχει αγιογραφίες. 

Ο καταστροφικός σεισμός του 1995 δυστυχώς κατέστρεψε ολοσχερώς τις υπάρχουσες τοιχογραφίες. 

Ο σπάνιος και ονομαστός για την τέχνη του «Παντοκράτορας» χάθηκε κι αυτός μαζί με το προσφιλές στους πηλιορειτικούς ναούς αρχιτεκτονικό στοιχείο του τρούλου, κατά τον ίδιο ολέθριο σεισμό του 1995, για να δώσει την θέση του σήμερα σε μια δίρριχτη στέγη με κεραμίδια, χωρίς βέβαια καμία αγιογραφία.

Χαρακτηριστικές είναι οι τοιχογραφίες του Ιερού Βήματος. 

Τοιχογραφίες εξαίσιες και μοναδικές όπως της Μεταδόσεως των Αγίων Αποστόλων, των Αγίων Ιεραρχών ολόσωμες αλλά και άλλων Αγίων σε στηθάρια, σκηνών από την ζωή αλλά και τα θαύματα του Κυρίου, ιδιαιτέρως δε της ωραιότατης Πλατυτέρας, που δεσπόζει ψηλά στην κεντρική κόγχη με το ιλαρό πρόσωπο αλλά και τα μεγάλα Της μάτια. 

Εκείνο που ξεχωριστά βέβαια και προκαλεί τον έντονο θαυμασμό είναι το αριστουργηματικό τέμπλο του Καθολικού. 

Το τέμπλο είναι έργο αγνώστου εποχής και αγνώστου τεχνίτου, θυμίζει όμως τις μετσοβίτικες λεπτεπίλεπτες και περίτεχνες δημιουργίες. 

Άποψη τοιχογραφιών στο ιερό του παλαιού Καθολικού

Η Πλατυτέρα

Το εξαιρετικό τέμπλο στο παλαιό Καθολικό

Το βαθύ και εντυπωσιακό σκάλισμά του, που μοιάζει με ξύλινο κέντημα, αποδίδει με τρόπο μοναδικό ιστορίες από την Παλαιά Διαθήκη: την δημιουργία των Πρωτοπλάστων και την πτώση τους, την ιστορία του Προφήτου Ιωνά μέσα στο στόμα του κήτους. 

Xαρακτηριστική είναι η παράσταση του Αρχαγγέλου Μιχαήλ που πατά την ψυχή του φιλάργυρου πλουσίου κρατώντας σπαθί και ζυγαριά, των τεσσάρων προφητικών ζώων που κρατούν τα ευαγγέλια και συμβολίζουν τους ευαγγελιστές, η «Ρίζα του Ιεσσαί» που γεμίζει όλο το τέμπλο με τον φυτόμορφο διάκοσμό της. Βρίθουν ακόμα οι αγγελικές μορφές, χαρακτηριστικές για το τέμπλο της Μονής των Αρχαγγέλων, ενώ οκτώ ξυλόγλυπτες στάμνες που αποτελούν και τις ισάριθμες βάσεις του τέμπλου, εξακτινώνουν προς τα πάνω μια πλούσια άμπελο, που απλώνει τους κλάδους και τα σταφύλια της σε όλο το δημιούργημα.

Το εντυπωσιακό ξυλόγλυπτο, σκαλιστό τέμπλο στο παλαιό Καθολικό

 Φορητές εικόνες του τέμπλου στο παλαιό Καθολικό

 Φορητές εικόνες του τέμπλου στο παλαιό Καθολικό

Ο νέος Ναός της Μονής αφιερωμένος
στον Αρχάγγελο Μιχαήλ

Το 1976 η Μονή αρχίζει να επαναλειτουργεί ως Γυναικεία με το Προεδρικό Διάταγμα 605/80 (Φ.Ε.Κ. 161/Α ) και με την ευλογία του μακκαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, κυρού Χριστοδούλου, και με πρώτη Ηγουμένη, την Γερόντισσα Θεοδούλη, σημερινή Ηγουμένη της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Βροχιάς Βόλου. 

Το 1988 συγκροτείται η σημερινή Αδελφότητα υπό την ηγουμενία της Γερόντισσας Νικοδήμης και την πνευματική μέριμνα του Γέροντος της π. Αντωνίου (Ζούπη). Ένα από τα τελευταία και πιο σημαντικά οικοδομικά έργα της σημερινής Αδελφότητος είναι η ανοικοδόμηση νέου μεγάλου Ιερού Ναού, αφιερωμένου στον Αρχάγγελο Μιχαήλ που θεμελιώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2002.

Το εσωτερικό του νέου ναού αφιερωμένου στον Αρχάγγελο Μιχαήλ

Η κεντρική είσοδος της Μονής

Η Μονή των Παμμεγίστων Ταξιαρχών διαθέτει, επίσης, και ένα σπουδαίο Μετόχι στην πανέμορφη ελαιόφυτη τοποθεσία «Κανάλια» του Αγίου Γεωργίου Νηλείας. 

Πρόκειται στην ουσία για το παλαιότερο Μονύδριο της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, που εδώ και έναν περίπου αιώνα είχε ερημώσει από μοναχούς, με αποτέλεσμα σιγά - σιγά να περιέλθει σε κατάσταση ημιερειπώσεως, ήδη όμως, αναστηλώνεται από την κυρίαρχη Μονή.

Η Αδελφότητα της Μονής ασχολείται με τα γνωστά παραδοσιακά μοναστηριακά διακονήματα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται η χρυσοκεντητική, η αγιογραφία, η ιερορραπτική, η παρασκευή λιβανιού αλλά και με άλλα, λιγότερα γνωστά αλλά εξίσου σημαντικά. 

Ένα από αυτά είναι και η λειτουργία του ραδιοφωνικού σταθμού «ΜΟΝΑΧΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ», από τον οποίο μεταδίδονται, στα 87.5 FM, όλες οι ακολουθίες καθώς και ένα πλούσιο και ψυχωφελές 24ωρο πρόγραμμα ομιλιών και βυζαντινής μουσικής.

Το Πιστό αντίγραφο της Θαυματουργής εικόνας
Παναγία η "Παραμυθία"

Προστάτες της Μονής είναι οι Παμμέγιστοι Ταξιάρχες Μιχαήλ και Γαβριήλ.

Από τον Μάιο, όμως, του 2005, προστέθηκε και η ευλογία της παρουσίας της Παναγίας «Παραμυθίας».

Πρόκειται για ένα πιστό αντίγραφο της ομωνύμου θαυματουργού Εικόνας πού βρίσκεται στην Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου του Αγίου Όρους. 

Στην εικόνα αυτή η Παναγία κρατά το χέρι του Χριστού κάτω από το στόμα της και κλίνει το κεφάλι της δεξιά για να το αποφύγει. 

Η έκφραση του προσώπου της είναι γεμάτη απέραντη επιείκεια, αγάπη, συμπάθεια και μητρική στοργή. 

Ο Χριστός παρόλο που παριστάνεται ως βρέφος έχει αυστηρό πρόσωπο ως Κριτής.

Το σημαντικό αυτό αντίγραφο, πού αγιογραφήθηκε από τούς Βατοπαιδινούς Πατέρες, προσφέρθηκε από τον Καθηγούμενο της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου Γέροντα Εφραίμ, με την σεπτή ευλογία και την παρουσία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Ιγνατίου, για να γίνει η Έφορος της Αθωνικής Πολιτείας Προστάτις και Μητέρα της ιστορικής αυτής πηλιορείτικης Μονής.

Η εντυπωσιακή θέα από την Μονή στον Παγασητικό
κόλπο και την πόλη του Βόλου

Η Μονή εορτάζει στις 6 Σεπτεμβρίου (ανάμνηση του εν Χώναις θαύματος του Αρχιστρατήγου Μιχαήλ), στις 8 Νοεμβρίου (Σύναξη των Ασωμάτων Δυνάμεων) και στίς 21 Ιανουαρίου (ανάμνηση θαύματος της Παναγίας Παραμυθίας), στις 27 Μαΐου (Άφιξη της Ιεράς Εικόνας Της στην Μονή) και την 1 Αυγούστου (Πρόοδος Τιμίου Σταυρού, παλαιά παραδοσιακή πανήγυρις της Μονής).

Στην Μονή τελούνται καθημερινά όλες οι ιερές ακολουθίες: Μεσονυκτικό, Όρθρος, Ώρες, Εσπερινός και Απόδειπνο ενώ την Τετάρτη, μετά τον Εσπερινό, τελείται και η Παράκλησις της Παναγίας Παραμυθίας.

Σήμερα στην Μονή των Ταξιαρχών υπάρχει γυναικεία μοναχική αδελφότητα με 26 μοναχές και Ηγουμένη την μοναχή Νικοδήμη Κίσσα.

Ο δρόμος προς την Μονή είναι ανηφορικός αλλά καλά ασφαλτοστρωμένος, προσβάσιμος και σε μεγάλα πούλμαν με τα απαραίτητα parking για αυτά. Από τα Άνω Λεχώνια στρίβουμε αριστερά επάνω, περνάμε τον Αγιο Βλάσιο και ακολουθούμε τις πινακίδες προς την Μονή διασχίζοντας ένα υπέροχο φυσικό τοπίο με πλατάνια και ρυάκια.

Ώρες λειτουργίας μονής: Δευτέρα - Τετάρτη και Παρασκευή κλειστά όλη την ημέρα εκτός όταν τελείται Θεία λειτουργία που είναι ανοιχτή 07.00 π.μ με 10.00 π.μ. Τρίτη - Πέμπτη - Σάββατο και Κυριακή, ανοιχτή 09.30 με 14.00 και 17.00 με 20.00.

Τηλέφωνα επικοινωνίας: (+30) 24280 93590, Fax:  (+30) 24280 94344, info@impt.gr