 |
| πηγή |
Βρίσκεται
στην είσοδο του χωριού Άνω Πεδινά (παλαιά ονομασία Άνω
Σουδενά), στους πρόποδες του Κάτω Μαχαλά, στο κεντρικό Ζαγόρι.
 |
| Άποψη της Μονής πηγή |
Ένα
από τα χαρακτηριστικά της ενδιαφέρουσας
πολιτισμικής ιδιομορφίας του Ζαγορίου
στην Ήπειρο είναι η πληθώρα αλλά και η
σημαντικότητα των ιστορικών μοναστηριών
που βρίσκονται στα όριά του.
Τα είκοσι ονομαστά, εντυπωσιακά και περίτεχνα μοναστήρια της περιοχής του Ζαγορίου είναι απόλυτα προσαρμοσμένα στο ευρύτερο φυσικό περιβάλλον, σε τοποθεσίες ιδιαίτερου αλλά και πολύ σπάνιου φυσικού κάλλους.
Αποτελούν σπουδαία ιστορικά μνημεία, που έπαιξαν στο παρελθόν σημαντικότατο ρόλο στην ιστορική του πορεία ενώ αρκετά μοναστήρια σχετίζονται και με τη συγκρότηση καθώς επίσης και την ονομασία κάποιων οικισμών, συνήθως γειτονικών, έτσι ένα τέτοιο παράδειγμα είναι και η Μονή της Ευαγγελίστριας των Άνω Πεδινών (Πάνω Σουδενών).
 |
| Άποψη της Μονής πηγή |
Η Μονή Ευαγγελίστριας αποτελεί ένα εντυπωσιακό
κτιριακό συγκρότημα με φρουριακή όψη,
με ψηλά τείχη στην βορειανατολική πλευρά
και κελιά στην νοτιοδυτική, που δεσπόζει
στην είσοδο του οικισμού των Πάνω
Σουδενών.
Δε γνωρίζουμε ακριβώς το πότε ιδρύθηκε το μοναστήρι της Ευαγγελίστριας, όμως στην διαθήκη των ευεργετών Πασχάλη από το Καπέσοβο η Ευαγγελίστρια ονομάζεται «Παλαίωρος», δηλαδή παλιό μοναστήρι.
Η
αρχική θέση του μοναστηριού της
Ευαγγελίστριας ήτανε στην κορυφή του
χωριού Πάνω Σουδενών, στο σημείο που βρίσκεται σήμερα
το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου και από
αυτή η θέση μεταφέρθηκε αργότερα στη σημερινή θέση, σε άγνωστο χρόνο, σίγουρα όμως πριν το
1700.
 |
| Άποψη του Καθολικού της Μονής πηγή |
Χορηγός της αγιογράφησης ήταν ο Χριστόδουλος Μαρίνος από το Καπέσοβο, του οποίου η προσωπογραφία βρίσκεται δίπλα από την είσοδο του ναού.
Το τείχος της μονής χτίστηκε το 1783 ή το 1786 ενώ το τέμπλο του Καθολικού, ο επισκοπικός θρόνος καθώς επίσης και ο άμβωνας είναι ξυλόγλυπτα με το κεντρικό τμήμα του τέμπλου και τον άμβωνα να είναι ακόμη και επιχρυσωμένα.
 |
| Άποψη του τέμπλου του Καθολικού |
 |
| Άποψη του εσωτερικού του Καθολικού πηγή |
 |
| πηγή |
 |
| Εικόνες του τέμπλου πηγή |
Επίσης, υπάρχουν δύο σημαντικές εικόνες της Παναγίας Οδηγήτριας με ενυπόγραφη αργυρή επένδυση.
Η μία είναι έργο του αργυροχρυσοχόου Χριστόδουλου από την κοντινή Κόνιτσα, που χρονολογείται το 1778 και η δεύτερη έγινε το 1815 από τον Καλαρρυτινό, Γεώργιο Παπαδήμο ενώ ένα ακόμη πολύ σημαντικό κειμήλιο του μοναστηριού αποτελεί και ένα πανέμορφο Ευαγγέλιο με αργυρή επένδυση.
 |
| Άποψη των τοιχογραφιών της Μονής πηγή |
 |
| Άποψη των τοιχογραφιών της Μονής πηγή |
 |
| Άποψη των τοιχογραφιών της Μονής πηγή |
 |
| Άποψη των τοιχογραφιών της Μονής πηγή |
 |
| Εικόνες του τέμπλου πηγή |
Στην πίσω όψη η Φιλοξενία του Αβραάμ, η Γέννηση, η Υπαπαντή, οι Απόστολοι κ.α. Χρονολογείται από το 1809 και έγινε από το Χριστόδουλο, γιο του Πανταζή.
Σώζονται, επίσης, δυο αργυρές λειψανοθήκες του 19ου αιώνα από τις οποίες η μια είναι έργο του Νικολάου Ποντίκη και του υιού του από το χωριό Καλαρρύτες.
Στο αριστερό κλίτος του κυρίως ναού και σε μικρό εσωτερικό τρούλο εικονίζονται ο Σόλων, η Σίβυλα, ο Πλάτων, ο Θουκυδίδης, ο Αριστοτέλης και ο Πλούταρχος.
 |
| Άποψη των τοιχογραφιών της Μονής πηγή |
 |
| Άποψη των τοιχογραφιών της Μονής πηγή |
 |
| Η προτομή του Νεόφυτου Δούκα στον περίβολο της Μονής πηγή |
Ο Νεόφυτος Δούκας σπούδασε για ένα μικρό χρονικό διάστημα στα Ιωάννινα και επέστρεψε στο χωριό του, καθώς δεν είχε και την απαραίτητη οικονομική δυνατότητα να συνεχίσει τις σπουδές του εκεί.
Γύρω στα 1780 έφυγε για το Μέτσοβο και από εκεί πήγε στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας και τη Βιέννη ενώ κατόπιν γύρω στα 1810, με τη προτροπή του Δούκα αλλά και την σημαντική συνδρομή της Ευαγγελίστριας, το σχολείο των Πάνω Σουδενών αναβαθμίστηκε σε «Ελληνικό» σχολείο.
 |
| Άποψη των τοιχογραφιών της Μονής |
 |
| Ο Παντοκράτορας στον τρούλο |
 |
| Η είσοδος της Μονής πηγή |
Στην Μπάγια υπήρχε στρατός του σουλτάνου και στη Ντοβρά 300 Τουρκαλβανοί του Αλή Πασά, οι οποίοι έστειλαν στα γύρω χωριά απεσταλμένους, για να στρατολογήσουν άντρες.
Στην Ευαγγελίστρια συγκεντρώθηκαν οπλισμένοι κάτοικοι από τα Πάνω και Κάτω Σουδενά, τον Ελαφότοπο, τη Βίτσα και το Μονοδέντρι, έπειτα από διαταγή του οθωμανικού στρατού.
Οι Τουρκαλβανοί του Αλή Πασά κατέλαβαν το μοναστήρι και στη συνέχεια λεηλάτησαν τα Πάνω Σουδενά.
Γύρω
στο 1850 ηγούμενος του Μοναστηριού ανέλαβε ο
Σουδενιώτης Χατζή - Καλλίνικος, μια πολύ αξιόλογη και σημαντική προσωπικότητα της περιοχής καθώς επίσης όμως και ευεργέτης της ιδιαίτερης πατρίδας
του που με τη διαθήκη του διέθεσε ολόκληρη την περιουσία του στην κοινότητα.
Ο Καλλίνικος, ως ηγούμενος της Μονής Ευαγγελίστριας, διαχειρίστηκε την
επισκευή δρόμων και εκκλησιών, την
κατασκευή του νεκροταφείου κάτω από
την κεντρική εκκλησία, πλήρωνε το μισθό
του Ελληνοδιδάσκαλου και ακόμη φρόντιζε και για
την τροφή του γιατρού.
Το 1857 η Μονή της Αγίας Παρασκευής Πάνω Σουδενών, που είχε ερημώσει, προσαρτήθηκε στην Μονή της Ευαγγελίστριας που την εποχή εκείνη η Ευαγγελίστρια είχε σημαντική ακίνητη περιουσία και μεγάλα κοπάδια βοδιών και αιγοπροβάτων.
 |
| Η πίσω πλευρά του Καθολικού της Μονής πηγή |
Το 1857 η Μονή της Αγίας Παρασκευής Πάνω Σουδενών, που είχε ερημώσει, προσαρτήθηκε στην Μονή της Ευαγγελίστριας που την εποχή εκείνη η Ευαγγελίστρια είχε σημαντική ακίνητη περιουσία και μεγάλα κοπάδια βοδιών και αιγοπροβάτων.
Οι σχέσεις της Ευαγγελίστριας με τη Μονή Βελλάς ήταν πάντα πολύ καλές. Το γεγονός αυτό ίσως να οφείλεται και στο ότι οι τελευταίοι κάτοικοι του οικισμού της Βελλάς, που κατά τον ύστερο μεσαίωνα ήταν κωμόπολη, μετοίκησαν γύρω στο 1700 στα Πάνω Σουδενά.
 |
| Άποψη της Μονής πηγή |
Η Ιερά Μονή της Ευαγγελίστριας το 1972 χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο βυζαντινό και ιστορικό μνημείο με την απόφαση ΥΑ10062/934/12-7-1972 - ΦΕΚ 621/Β/22-8-1972 και σήμερα στην Μονή εγκαταβιώνει μία μόνο μοναχή, η μοναχή Ευθυμία.
Ο
εορτασμός του Ευαγγελισμού στο μοναστήρι
αποτελούσε πάντα ένα σημαντικό γεγονός
για την γύρω περιοχή, ήταν άλλωστε το
ξεκίνημα των ζαγορίσιων πανηγυριών. Ο
εορτασμός ξεκινούσε την παραμονή το βράδυ, με τον εσπερινό, και συνεχιζόταν
το πρωί με τη λειτουργία, με νηστίσιμο
τραπέζι και γλέντι.
Ευχαριστούμε ειλικρινά , την Αθηνά Ιωαννίδου.