Φυλάσσεται
στον ιερό ναό του Αγίου Δημητρίου και
της Μεγάλης Παναγιάς στην Θήβα.
Βρίσκεται
σε ένα περίτεχνο μαρμαρόγλυπτο προσκυνητάρι στη
μέση του ναού και σύμφωνα με την παράδοση
φιλοτεχνήθηκε απο τον Απόστολο και
Ευαγγελιστή Λουκά κατά το 70 μ.χ.
Σύμφωνα
με μαρτυρίες ο Ευαγγελιστής Λουκάς
διδάσκοντας το ιερό Ευαγγέλιο έφθασε
έως την Θήβα όπου και μαρτύρησε, άλλωστε
ο τάφος του και η λάρνακά του βρίσκονται
στον Προσκυνηματικό ναό προς τιμήν του,
στην Θήβα.
Η
εικόνα της Μεγάλης Παναγιάς συνδέεται
και με ιστορικές διηγήσεις, θρύλους και
παραδόσεις του τόπου μας.
Ο
ιστορικός Δημήτρης Καμπούρογλου στην “Ιστορία
των Αθηνών” την ταυτίζει με την εικόνα
της Παναγίας της Αθηνιώτισσας που ήτανε
η Παλλάδιος εικόνα της Ακρόπολης όταν
αυτή λειτουργούσε ως χριστιανικός
ναός, η μορφή της άλλωστε ως δεξιοκρατούσας Παναγίας, εικονίζεται και σε μολυβδόβουλο του Αγίου, Μιχαήλ Χωνιάτη, τελευταίου Μητροπολίτη των Αθηνών πριν την Φραγκοκρατία.
Μετά
την κατάκτηση του Παρθενώνα το 1204 η
εικόνα της Μεγάλης Παναγιάς ή Αθηνιώτισσας
έγινε ναός του Δουκάτου της Αθήνας και
της Θήβας και για να μην συληθεί η εικόνα από τους Τούρκους του Μωάμεθ Β', φυγαδεύτηκε
στην Θήβα για να σωθεί.
Ο
ιστορικός Λεκαίν το 1380 κατά την περίοδο
της Φραγκοκρατίας επισκεπτόμενος την
Θήβα αναφέρει ότι η κυριώτερη εκκλησία
των Θηβών είναι η Μεγάλη Παναγιά στην
οποία υπάρχει και η εικόνα της Παναγιάς που
φέρει τον Χριστό δεξιά και είναι έργο
του ευαγγελιστή Λουκά.
Οι
σεισμοί του 1853 κατέστρεψαν τον ναό της
Μεγάλης Παναγιάς και η εικόνα μεταφέρθηκε
στο εκκλησάκι τότε του Αγίου Δημητρίου
όπου και παραμένει ως σήμερα ενώ το 1861
η εικόνα ντύθηκε με ασημένιο κάλυμμα.
Η
εικόνα θεωρείται αρχαιότατη, παλαιότερη ακόμη και από την εικόνα της Παναγίας Σουμελάς αφού η
Παναγία κρατά τον Χριστό δεξιά ενώ όλες
οι άλλες κρατούν τον Χριστό αριστερά.