Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Σπαρμού Ολύμπου, Ελασσόνα.

πηγή

Βρίσκεται στην νοτιοδυτική πλευρά του Ολύμπου σε υψόμετρο 1000 μέτρων στη θέση που είναι γνωστή με το όνομα «Σκαμνιώτικες Μαγούλες», απέχει 28 χιλιόμετρα από την Ελασσόνα και 65 χιλιόμετρα από τη Λάρισα. 

Άποψη της Μονής
πηγή

Η χρονολογία ίδρυσης της Μονής της Αγίας Τριάδος του Σπαρμού τοποθετείται περίπου στα μέσα του 16ου αιώνα, την εποχή της πρώιμης τουρκοκρατίας. 

Αυτό μας μαρτυρεί άλλωστε και μία επιγραφή που υπάρχει στο καθολικό της Μονής και που αναφέρει την ανακαίνισή της το 1633 αλλά επίσης και του βιβλίου της προθέσεως που επιβεβαιώνει ότι η Μονή Σπαρμού λειτουργούσε το 1602.

Η Μονή πήρε το όνομά της από το βυζαντινό οικισμό «Σφαρημό», στον οποίο υπήρξε παλαιό μετόχι της Μονής και έφτασε σε εμάς στα νεώτερα χρόνια με το όνομα Σπαρμός, έχει σχήμα ορθογώνιο και περιβάλλεται από ένα υψηλό περίβολο αλλά και διώροφα κελιά.

Άποψη της Μονής

Το συγκρότημα της Μονής Σπαρμού περιλαμβάνει το καθολικό, τον ξενώνα (μετόχι) εντός του οποίου βρίσκονται τα παρεκκλήσια του Αγίου Χαραλάμπους και του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, την φιάλη αγιασμού και την εξωτερική στεγασμένη πηγή - κρήνη της Μονής. 

Επίσης σε μικρή απόσταση από την Μονή και βορειοανατολικά από αυτήν, βρίσκεται το κοιμητηριακό παρεκκλήσι της Μονής, των Αγίων Πάντων.

Ένα χιλιόμετρο πριν τη Μονή βρίσκεται και το παρεκκλήσι της Αγίας Κυριακής ή του Αγίου Μεθοδίου ενώ στο κέντρο του κτιριακού συγκροτήματος βρίσκεται το καθολικό που έχει μήκος 23 μέτρων, η στέγη του είναι κεραμοσκεπής, είναι αφιερωμένο στην Παναγία και στην Αγία Τριάδα. 

Άποψη της Μονής σε φωτογραφία του 1985
πηγή

Η είσοδος του Καθολικού της Μονής σε φωτογραφία του 1985
πηγή

Η είσοδος της Μονής

Το καθολικό της Μονής είναι ένας μονόχωρος και ορθογώνιος ναός, λιθόκτιστος και που αποτελείται από 4 μέρη: τον νάρθηκα, τη λιτή, τον κυρίως ναό αλλά και το ιερό βήμα. 

Στεγάζεται, εξωτερικά, με μία δίκλινη  και κεραμοσκεπή στέγη, η οποία έχει προστεθεί μεταγενέστερα διότι καλύπτει το άνω τμήμα των τοιχογραφιών και εσωτερικά με μία ξύλινη υπέροχη και επίπεδη οροφή η οποία σχηματίζει διάφορα φατνώματα με λεπτούς πήχεις. 

Περιγραφές που αντλούμαι από τις διάφορες πηγές των αρχών του 19ου αιώνα αναφέρουν πως ο ναός είχε θόλο. 

Λογικά ο θόλος αυτός καταστράφηκε αργότερα χωρίς να είμαστε σε θέση βέβαια να γνωρίζουμε τις συνθήκες αλλά και το ακριβές έτος της καταστροφής αυτής. 

Στο υπέρθυρο της δυτικής εισόδου, στο νάρθηκα και εσωτερικά, υπάρχει μία κτητορική επιγραφή, αναφερόμενη στην ανακαίνιση καθώς και στην τοιχογράφηση του καθολικού που έγινε το έτος 1633 και ακολουθεί το συνηθισμένο εικονογραφικό πρόγραμμα της εποχής, δηλαδή στον κυρίως ναό οι τοιχογραφίες χωρίζονται σε 4 ζώνες, εκτός από τη δυτική πλευρά όπου υπάρχουν 3 ζώνες. 

Η κτητορική επιγραφή, αναφερόμενη στην ανακαίνιση και τοιχογράφηση του καθολικού το 1633. 

Η εντυπωσιακή ξύλινη επίπεδη οροφή του καθολικού 

Στην κάτω ζώνη της δυτικής πλευράς παρουσιάζονται μορφές αγίων ενώ στο πάνω διάζωμα της ίδιας πλευράς ιστορούνται παραστάσεις από τη ζωή της Θεοτόκου (Γέννηση, Εισόδια και Κοίμηση). 

Στις υπόλοιπες πλευρές του ναού εικονίζονται ολόσωμες μορφές στρατιωτικών αγίων, μαρτύρων και ιατρών Αναργύρων. 

Σε υψηλότερο γεωγραφικό διάζωμα ιστορούνται μάρτυρες σε «στηθαία» μορφή και σε κυκλικό περίγραμμα, το οποίο διακλαδώνεται με πλούσια διακόσμηση, επίσης παραστάσεις από τη ζωή του κυρίου, από τον Ευαγγελισμό ως την Ανάληψη και την Πεντηκοστή. 

Στην κόγχη του Ιερού Βήματος είναι αγιογραφημένη η πλατυτέρα, η θεία μετάληψη και οι ιεράρχες. Στη λιτή εικονίζονται τοιχογραφίες ασκητών πατέρων και στην επάνω ζώνη παραστάσεις με μαρτύρια αγίων και των αποστόλων. 

Εντύπωση προκαλεί η παράσταση της «Κρίσεως» η οποία καταλαμβάνει όλη την ανατολική πλευρά του μεσότοιχου που χωρίζει τη λιτή από τον κυρίως ναό ενώ οι ζωγράφοι που φιλοτέχνησαν τις τοιχογραφίες σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή είναι ο Γεώργιος και ο ιερέας Ιωάννης.

Άποψη των τοιχογραφιών
πηγή

Άποψη των τοιχογραφιών
πηγή

Άποψη του Καθολικού

Από μία επιγραφή πληροφορούμαστε ότι η Μονή Σπαρμού υπαγότανε στην επισκοπή Πέτρας και Σαγοδανίας της οποίας αρχιεπίσκοπος ήτανε το 1633 ο Ιερεμίας. 

Η Μονή της Αγίας Τριάδας του Σπαρμού τον 18ο αιώνα γνώρισε πολύ μεγάλη πνευματική αλλά και οικονομική ακμή καθώς και σπουδαία αλλά σημαντική ανάπτυξη. 

Η πνευματική της ακμή συνδέεται με την γενικότερη πνευματική άνθηση του Ελληνισμού στα τέλη του 18ου αιώνα καθώς και τις αρχές 19ου με την ύπαρξη μιας πολύ σπουδαίας βιβλιοθήκης η οποία περιελάμβανε σημαντικούς θεολογικούς τίτλους, χειρόγραφους κώδικες, έργα μαθηματικών και γεωμετρίας αλλά και μυθολογίας καθώς και αρχαίων ελληνικών γραμμάτων. 

Όλα τα παραπάνω έγγραφα βρίσκονται σήμερα στη Μονή της Ολυμπιώτισσας της Ελασσόνας. 

Από τους χειρόγραφους κώδικες ο πιο σημαντικός είναι αυτός που περιέχει ένα πλήθος ιστορικών πληροφοριών για τα έτη 1602 – 1877 και που η σύνταξή του κώδικα αυτού ξεκίνησε το 1800 και συνεχίστηκε μέχρι και το 1877. 

Η Μονή αποτέλεσε κέντρο γραμμάτων και εκπαίδευσης πολλών ιερωμένων, λόγιων και διδασκάλων μεταξύ αυτών και του Ιωνά Σπαρμιώτη του Δανιήλ εκ της Τσαριτσάνης, του Γερμανού Σπαρμιώτη και του Γερμανού Κρητικού. 

Η αδελφότητα που αποτελούνταν από 150 μοναχούς και προσωπικό καλλιέργησε και την βιβλιοδετική τέχνη και ασχολήθηκε με την αντιγραφή και την έκδοση κειμένων. 

Απόδειξη της οικονομικής ακμής είναι η ύπαρξη μεγάλης κινητής και ακίνητης περιουσίας (μετόχια της Μονής) και η οικονομική ενίσχυση της Σχολής της Τσαριτσάνης. 

Άποψη του εσωτερικού του ναού
πηγή

Η Μονή του Σπαρμού επίσης συνέβαλε και πολύ αποφασιστικά στην οικονομική ενίσχυση της Οικονόμειου Σχολής της Τσαριτσάνης. 

Στο μοναστήρι σήμερα υπάρχουν λείψανα πολλών αγίων, όπως του Τιμίου Προδρόμου, του Αγίου Λαζάρου, του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Παντελεήμονος, του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Νεκταρίου κ.ά. 

Σημαντικές για την Μονή, ήτανε οι επισκέψεις σε αυτήν του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου το 2009, του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χριστοδούλου το 2004 και του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κάρολου Παπούλια το 2007.

Οι Άγιοι Νικόλαος αριστερά και Άγιος Αθανάσιος δεξιά.
Άποψη των τοιχογραφιών

Για να φθάσει εκεί ο επισκέπτης με το αυτοκίνητο, διερχόμενος από την Ελασσόνα, ακολουθεί τον δρόμο προς Κοζάνη και έπειτα τον δρόμο προς Κατερίνη, όπου στρίβει δεξιά προς τα χωριά Ολυμπιάδα και Σπαρμός.

Κοντά βρίσκεται και το Χιονοδρομικό Κέντρο του  Ολύμπου.

Η Μονή είναι επισκέψιμη και πανηγυρίζει την ημέρα του Αγίου Πνεύματος όπου γεμίζει από προσκυνητές.

Διαθέτει τέσσερα παρεκκλήσια, τα οποία η μονή πανηγυρίζει στις αντίστοιχες εορτές: Των Αγίων Πάντων, της Αγίας Ζώνης της Παναγίας (31 Αυγούστου), του Τιμίου Προδρόμου (23 Σεπτεμβρίου και του Αγίου Χαραλάμπους (10 Φεβρουαρίου).

Στη Μονή σήμερα είναι εγκατεστημένη ανδρική μοναστική αδελφότητα 4 μοναχών με Ηγούμενο τον  Αρχιμανδρίτη Νικάνωρα Παπανικολάου. 

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι τα μέλη της τετραμελούς αδελφότητας ανήκουν στην ίδια οικογένεια κατά κόσμον, που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του μακαριστού μητροπολίτου Ελασσόνας κ. Βασιλείου, του οποίου ο τάφος βρίσκεται στη μονή. 

Τηλέφωνο Μονής: (+30) 24930 61811