Άγιος Γεώργιος Ομορφοκκλησιάς, Καστοριάς.

Στην άκρη του μικρού οικισμού Ομορφοκκλησιά ανάμεσα στο Νεστόριο και το Αργος Ορεστικό του Νομού Καστοριάς βρίσκεται ο βυζαντινός ναός του Αγίου Γεωργίου ο οποίος αποτελούσε το καθολικό μοναστηριακού συγκροτήματος.

  

Η είσοδος στο Ναό

Στον Κώδικα της Μητρόπολης Καστοριάς, το χωριό Ομορφοκκλησιά γράφεται Κάλλιστα και μνημονεύεται από το 17ο αιώνα (1684). 

Ο βυζαντινός ναός του Αγίου Γεωργίου είναι μια από τις πιο γνωστές εκκλησίες του νομού Καστοριάς και κτίστηκε κατά τον 12ο αιώνα.  

Επιπλέον, γνωρίζουμε πως ο ναός είναι χτισμένος επάνω στα θεμέλια μίας παλαιοχριστιανικής εκκλησίας, η οποία με την σειρά της ήτανε χτισμένη επάνω σε κάποιον αρχαίο ναό. 

Ο Ναός ανήκει στον ανατολικό, τετράστυλο τύπο του εγγεγραμμένου σταυροειδούς ναού. 

Είναι επιμήκης στο σχήμα και στεγάζεται με σύστημα θόλων, στο οποίο κυριαρχούν κατά μήκος και πλάτος οι ψηλές και ευρείες καμάρες του σταυρού. 

Για να μην είναι ορατή η υποδιαίρεση των εσωτερικών χώρων του κτίσματος, η στήριξη των θόλων γίνεται πάνω σε δύο πεσσούς ενώ εξωτερικά ο διάκοσμος του ναού διαθέτει αρμονία όγκων και αναλογιών αλλά πλούσιος είναι και ο κεραμικός του διάκοσμος.  

Η κεντρική είσοδος στον περίβολο του Ναού

Ο ναός έχει μια σχετική ομοιότητα στην αρχιτεκτονική με τον Άγιο Κλήμη της Αχρίδας. 

Οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό του ανάγονται στον 13ο και 14ο αιώνα και είναι σε δύο στρώσεις ενώ πρόσφατες εργασίες αποκάλυψαν το αρχικό στρώμα ζωγραφικής, αποσπασματικά διατηρημένο. 

Το αρκοσόλιο, στο βόρειο τοίχο του νάρθηκα, συνδέεται πιθανόν με τον τάφο του κτήτορα. Στον δυτικό τοίχο του νεώτερου νάρθηκα έχουν διατηρηθεί τοιχογραφίες υψηλής ποιότητας του τέλους του 13ου αιώνα. 

Τοιχογραφίες της αρχικής φάσης διατηρήθηκαν και στο ανώτερο τμήμα του κωδωνοστασίου, που έχει διαμορφωθεί σε παρεκκλήσιο. Η υπέρθυρη κτητορική επιγραφή του αναφέρει έτος 1286/87 που οι Άρχοντες Νετζάδες «Ανδρόνικος, Νικηφόρος και Ιωάννης» ανέλαβαν τα έξοδα της ανοικοδόμησης στα χρόνια του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β Παλαιολόγου. 

Παρόλο που κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας υπέστησαν σοβαρές ζημιές οι τοιχογραφίες και η φωτιά που ξέσπασε στο εσωτερικό κατέστρεψε σημαντικό μέρος των στρώσεων τους ο ναός διατηρείται σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση.

Η Κτητορική επιγραφή του Ναού

Η Κτητορική επιγραφή του Ναού βρίσκεται επάνω από το υπέρθυρο της θύρας εισόδου από τον εξωνάρθηκα στο ναό: 

ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΕΚ ΒΑΘΡΩΝ Κ(ΑΙ) ΑΝΗΣΤΟΡΙΘΕΙ Ο ΘΕΙΟΣ Κ(ΑΙ) ΠΑΝΣΕΠΤΟΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ Κ(ΑΙ) ΕΝΔΟΞΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ Κ(ΑΙ) ΤΡΟΠΑΙΟΦΟΡΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΔΙ ΕΞΟΔΟΥ Κ(ΑΙ) ΚΟΠΟΥ ΤΩΝ ΠΑΝΕΥΓΕΝΕΣΤΑΤΩΝ ΝΕΤΖΑ- ΛΩΝ Κ(ΑΙ) ΑΥΤΑΔΕΛΦΩΝ ΤΟΥ ΤΕ ΚΥΡ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ Κ(ΑΙ) ΚΥΡ ΙΩ(Α)ΝΝΟΥ Κ(ΑΙ) ΚΥΡ ΑΝ-ΔΡΟΝΙΚΟΥ ΕΠΙ ΤΟΙΣ ΒΑΣΙΛΕΙ(ΑΣ) ΤΩΝ ΘΕΟΣΤΕΠΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΒΑΣΙ-ΛΕΩΝ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ Κ(ΑΙ) ΕΙΡΗΝΗΣ Κ(ΑΙ) ΤΟΥ ΥΙΟΥ ΑΥΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Κ(ΑΙ) ΜΑΡΙ(ΑΣ) ΤΩΝ ΠΑ-ΛΑΙΩΛΟΓΩΝ ΕΠΙ ΕΤΟΥΣ ΑΨϞΕ (=1287).

Η μοναδική ανάγλυφη εικόνα του Αγίου Γεωργίου,  που 

χρονολογείται στα τέλη του 13ου αιώνα και διακρίνονται 

κέρματα προσκολλημένα επάνω της δίχως να πέφτουν 

Αρχικά η εκκλησία αποτελούσε το καθολικό μίας μονής, το χτίσιμο της οποίας ολοκληρώθηκε σε δύο φάσεις.  

Στην πρώτη, η μονή ήταν τύπου τρουλαίου σταυροειδή με νάρθηκα και λίγα χρόνια αργότερα προστέθηκε ευρύχωρος νάρθηκας που ενσωμάτωσε το καμπαναριό και στοά με παρεκκλήσια στη νότια και βόρεια πλευρά. 

Άξιο λόγου, είναι το ότι ο ναός είναι χτισμένος με πέτρες που δεν συναντάμε στην περιοχή. 

Σε αψίδωμα στο βόρειο τοίχο του ναού έχει τοποθετηθεί η μοναδική ανάγλυφη εικόνα του Αγίου Γεωργίου, που χρονολογείται στα τέλη του 13ου αιώνα. 

Ο Άγιος Γεώργιος απεικονίζεται όρθιος κατενώπιον με φωτοστέφανο, το οποίο πλαισιώνει ένα κανονικό πρόσωπο με σγουρά μαλλιά, φοράει στρατιωτική στολή, κοντό χιτώνα με μανίκια που φθάνουν μέχρι τους αγκώνες και επάνω στο χιτώνα θώρακα δερμάτινο με υφασμάτινη ζώνη δεμένη με κόμπο. 

Τη στολή συμπληρώνει χλαμύδα που είναι ριγμένη πίσω και συγκρατείται με πόρπη στο δεξιό μέρος του λαιμού ενώ κρατάει λόγχη με το δεξί χέρι και με το αριστερό ακουμπάει στην ασπίδα του που έχει το γνωστό αμυγδαλόμορφο σχήμα και συμμετρικά στο φωτοστέφανο του Αγίου υπάρχει η επιγραφή: “Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ο τροπεοφόρος”. 

Λεπτομέρεια του ξύλινου ανάγλυφου αγάλματος του
Αγίου Γεωργίου, διακρίνονται κέρματα κολλημένα επάνω του.

Τα χαρακτηριστικά του προσώπου είναι αυστηρά ενώ σε διάφορα σημεία του ξυλόγλυπτου διατηρούνται ίχνη χρωμάτων, όπως ένα ανοιχτό κιννάβαρι στο χιτώνα, κυανού, στα μανίκια και τις κάλτσες. 

Ο θώρακας έχει καφέ χρώμα και διακρίνονται ίχνη επιχρυσώσεως ενώ οι διαστάσεις του αγάλματος έχουν προσδιοριστεί σε 2.86 μέτρα ύψος, 0.68 μέτρα πλάτος και 0.22 μέτρα βάθος, με την κατασκευή του να αποδίδεται στον 13ο αιώνα. 

Η υπερμεγέθης ανάγλυφη αυτή εικόνα του Αγίου Γεωργίου συγκρατεί υπερφυσικός νομίσματα και κάθε είδους κέρματα στην επιφάνειά της και θεωρείται θαυματουργή, αφού, σύμφωνα με τους ντόπιους, πολλοί έχουν θεραπευτεί εκεί από τον Άγιο Γεώργιο ενώ δεν είναι λίγοι αυτοί που λένε πως έχουν δει τον Άγιο να εμφανίζεται μέσα στο ναό. 

Έτσι, κατά καιρούς βλέπουμε κρεμασμένα μπροστά από την ξυλόγλυπτη εικόνα σχοινάκια και αφιερώματα (τάματα αργυρά), κοσμήματα, μαντίλια και πουκάμισα, σύμφωνα με τη λαϊκή πίστη του κρεμάσματος ρακών κοντά σε αγιάσματα ή θάμνους και δέντρα, τα οποία απαντούμε σε διάφορα σημεία της υπαίθρου. 

Άποψη του τέμπλου του Ναού

Σύμφωνα με την παράδοση το ξυλόγλυπτο, που το ύψος του πλησιάζει τα τρία μέτρα και είναι μοναδικό στην Ελλάδα, το έφεραν δύο μοναχές από τα Ιωάννινα τον 13ο αιώνα, πάνω σε ένα κάρο που το έσερναν βόδια. 

Μέσα στο ναό φυλάσσεται και λείψανο του Αγίου Γεωργίου σε ειδική θήκη ενώ από το ξυλόγλυπτο λείπουν οι πατούσες και μία εκδοχή λέει ότι έτσι δημιουργήθηκε ενώ μία δεύτερη αναφέρει πως βρίσκονται σε αποθήκη κάποιου μουσείου της Αθήνας. 

Εκτεταμένες εργασίες στερέωσης έγιναν στο μνημείο τη δεκαετία του 1950 ενώ το 1989 ξεκίνησαν εργασίες στερέωσης - ανάδειξης, οι οποίες ολοκληρώθηκαν. 

Ο Ναός είναι ένα πραγματικό μνημείο της εποχής του Βυζαντίου, που η αρμονία της κατασκευής και η διακόσμησή του, τον καθιστούν μοναδικό στη Μακεδονία. 

Ο Ναός είναι μόνιμα κλειδωμένος για λόγους προστασίας αλλά στην είσοδο αναγράφεται το τηλέφωνο του φύλακα, ο οποίος μένει στο χωριό και είναι στη διάθεση του οποιουδήποτε επισκέπτη.