Ιερά Μονή Παναγίας Δοβρά, Βέροια

Βρίσκεται ανάμεσα σε δύο λόφους, περιτριγυρισμένη από πυκνή βλάστηση τις ανατολικές πλαγιές του Βερμίου, 5.5 χιλιόμετρα βορειοδυτικά έξω από την πόλη της Βέροιας και αποτελεί μία από τις αρχαιότερες μονές της περιοχής.

Η Κτητορική επιγραφή πάνω από την θύρα

εισόδου του ναού που κτίστηκε το 1844. 

πηγή

Ο χρόνος ίδρυσης της μονής παραμένει άγνωστος, η ύπαρξη όμως ενός βυζαντινού γλυπτού εντοιχισμένου στον νότιο τοίχο του Καθολικού και η προέλευση από τη Μονή ενός ειληταρίου του 12ου αιώνα κατατεθειμένου στην Εθνική Βιβλιοθήκη Αθηνών που χαρακτηρίστηκε ως «τό κάλλιστον καί ἀρχαιότατον τῶν εἰληταρίων τῆς Ἐθνικῆς Βιβλιοθήκης» αποτελούν τα πρωιμότερα εξακριβωμένα χρονικά όρια ίδρυσης της Μονής

Ωστόσο οι πρώτες ασφαλείς μαρτυρίες για την λειτουργία της Μονής προέρχονται από διάφορα έγγραφα του 17ου αιώνα ενώ η μονή έχει λειτουργήσει αδιαλείπτως μέχρι και το 1822. 

Το όνομα «Δοβρά» της Μονής είναι αβέβαιης ετυμολογίας ενώ η αρχική ονομασία ως «Παναγία Κοκκομετριώτισσα» υπάρχει σε μια μεταβυζαντινή πηγή του 1643, που είναι η αρχαιότερη ιστορική πηγή ύπαρξης της Μονής και περιέχει πληροφορίες περί αγοράς ενός βιβλίου, το οποίο «εἶναι τῆς παναγίας τοῖς κοκουμητριώτησσας τῆς λεγομένης τοβρά», παραμένουν όμως άγνωστοι οι λόγοι και ο χρόνος που η αρχική ονομασία περιήλθε σε αχρηστία και εξέπεσε στην ισχύουσα ονομασία «Παναγία Δοβρά». 

Εντυπωσιακή άποψη της Μονής
πηγή

Εντυπωσιακή εναέρια φωτογραφία της Μονής.
Διακρίνεται ο εντυπωσιακός ναός του Αγίου Λουκά του Ιατρού.
πηγή

Το σημερινό Καθολικό της Μονής Δοβρά που
χτίστηκε το 1844
πηγή

Η πηγή του 1643 αποδεικνύει ότι η Μονή πήρε το όνομα «Δοβρά» από το ομώνυμο χωριό Τοβρά ή Δοβρά, που έσβησε από τον χάρτη με την ολοσχερή καταστροφή του από τους Οθωμανούς Τούρκους λόγω της συμμετοχής κατοίκων του στις πολεμικές επιχειρήσεις της Επανάστασης του Βερμίου το 1822.

Στην Επανάσταση του 1822 η Μονή διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο ως ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά και εθνικά κέντρα της Μακεδονίας, καθώς μετατράπηκε σε επαναστατική εστία. 

Η συνάντηση οπλαρχηγών των περιοχών Ημαθίας, Πέλλας, Κοζάνης, Ολύμπου και Καστοριάς στη Μονή στις 20 Φεβρουαρίου του 1822 οδήγησε στην ανακήρυξη του καταγόμενου από το χωριό Δοβρά και μυημένο στη Φιλική Εταιρεία Τάσου Καρατάσου, σε γενικό στρατιωτικό αρχηγό των επαναστατημένων δυνάμεων, που αριθμούσαν τις 5.000 οπλιτών, με στόχο την κατάληψη της Βέροιας. 

Έπειτα από την υποχώρηση των επαναστατών από τη Βέροια υπό την πίεση πολυάριθμου οθωμανικού τουρκικού στρατού που έφτασε στην πόλη παραμονές της επίθεσης την 21η Φεβρουαρίου 1822, οι επαναστάτες οχυρώθηκαν στη Μονή, απ' όπου ο Τάσος Καρατάσος μαζί με τον Ζαφειράκη Θεοδοσίου, τον Αγγελή Γάτσο και άλλους συμπολεμιστές τους αγωνίστηκαν επιτυχώς και σημείωσαν σημαντική νίκη εναντίον των Τούρκων στη Μάχη της Δοβράς, το διήμερο 12 και 13 Μαρτίου του 1822. 

Οι απώλειες των υπό την τριανδρία Καρατάσου - Ζαφειράκη - Γάτσου επαναστατημένων περιορίστηκαν στους δεκατρείς νεκρούς και σαράντα τραυματίες, ενώ οι απώλειες του πολυάριθμου οθωμανικού αυτοκρατορικού στρατού, υπό τον Κεχαγιά Μπέη με τις ενισχύσεις του στρατάρχη του βιλαετίου Θεσσαλονίκης, Μεχμέτ Εμίν Πασά, έφτασαν τους χίλιους τριακόσιους νεκρούς και δεκάδες τραυματίες.

Το τέλος της Μάχης της Δοβράς ακολούθησαν την επόμενη ημέρα η κατάληψη της Μονής από τον οθωμανικό αυτοκρατορικό στρατό, η λεηλασία, καταστροφή και πυρπόλησή της από τους Οθωμανούς Τούρκους, οι οποίοι προέβησαν σε φρικαλεότητες εναντίον των μοναχών της, απαγχονίζοντας μεταξύ άλλων τον ηγούμενο της Μονής, Γεράσιμο, στη Βέροια.

Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Δοβράπηγή

Μετά από μακρόχρονες προσπάθειες η μονή αναστηλώθηκε για να έρθει και πάλι στο προσκήνιο το 1950, όταν στα παράπλευρα της μονής οικόπεδα, χτίσθηκε Παιδούπολη με την ονομασία "ΚΑΛΗ ΠΑΝΑΓΙΑ" για ορφανά και άπορα Ελληνόπουλα που λειτούργησε οργανωμένα, κάτω από την εποπτεία του Εθνικού Οργανισμού Πρόνοιας μέχρι το 1986. 

Φιλοξενούσε μόνο αγόρια από έξι χρονών μέχρι να αποφοιτήσουν από το Δημοτικό και έπειτα στέλνονταν σε άλλες παιδουπόλεις για να φοιτήσουν στο Γυμνάσιο. Ακολουθεί μια περίοδος εγκατάλειψης, ώσπου το 1995 η μονή επανιδρύεται και λειτουργεί ως ανδρών μονή.

Εντός της έκτασης της μονής σήμερα, λειτουργούν και οι κατασκηνώσεις της μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας καθώς και το εκπαιδευτικό Κέντρο Βυζαντινών Τεχνών (αγιογραφία, ψηφιδωτό, ξυλογλυπτική και συντήρηση). 

Στη Μονή φυλάσσεται ως πολύτιμο θησαύρισμα και η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας Δοβρά, στην οποία προσέρχονται καθημερινά για να προσκυνήσουν χιλιάδες πιστοί, άλλοι για να ευχαριστήσουν την Παναγία για ότι θαυματουργό έχει επιτελέσει και άλλοι για να ικετεύσουν τη σωτηρία τους.

Το χαριτόβρυτο ιερό λείψανο του Αγίου Λουκά του ιατρού
πηγή

Από το 2005 η αδελφότητα του μοναστηριού συνδέθηκε με τον νεοφανή Άγιο της Ρωσικής γης, Άγιο Λουκά τον Ιατρό και Θαυματουργό , επίσκοπο Συμφερουπόλεως, που η Ιερά Μονή κατέχει ένα τεμάχια Ιερών λείψανων του Αγίου, μεταξύ αυτών την Κλείδα και τεμάχιο από την καρδία του η οποία βρέθηκε άφθαρτη κατά την ανακομιδή των ιερών λειψάνων του. 

Τα πολλά θαύματα και η έντονη παρουσία του Αγίου Λουκά στο μοναστήρι αλλά και στην γύρω περιοχή έκαναν τον Άγιο αμέσως γνωστό.

Με πρωτοβουλία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ.κ Παντελεήμων αλλά και με την υποστήριξη των απανταχού ευλαβών χριστιανών εγείρεται αυτή την στιγμή η πρώτη μεγάλη εκκλησία προς τιμή του Αγίου Λουκά του Ιατρού και Επισκόπου Συμφερουπόλεως τουλάχιστον στην Ελλάδα, μέσα στον χώρο της Ιεράς Μονής Δοβρά και σε ένα διπλανό επιβλητικό λόφο. 

Κάθε Σάββατο στον Ναό τελείται Θεία Λειτουργία και κάθε Τρίτη το απόγευμα τελείται στον υπό κατασκευή Ιερό Ναό του Αγίου εσπερινός και παράκληση και έχει την ευκαιρία ο κάθε πιστός να προσκυνήσει και να ασπαστεί τα χαριτόβρυτα λείψανά του ενώ προς το παρόν οι λειτουργίες γίνονται στο υπόγειο του Ναού.

Η πρώτη μεγάλη εκκλησία προς τιμή 

του αγίου Λουκά του Ιατρού στην Ελλάδα,

 χτίζεται στον χώρο της Μονής Δοβρά
πηγή

Η ανασύσταση της μονής συνοδεύτηκε και από μια εκ βάθρων ανακαίνιση των κτιρίων διατηρώντας όμως την παλιά αρχιτεκτονική. 

Στο παλαιό καθολικό, που είναι μια ξυλόστεγη τρίκλιτη βασιλική με εξωνάρθηκα, συντηρήθηκαν όλα τα παλαιότερα αρχιτεκτονικά μέλη, ανακαινίστηκε και συντηρήθηκε η περίτεχνη ξύλινη μακεδονική οροφή, αντικαταστάθηκαν παράθυρα, στασίδια και το τέμπλο. 

Με την ίδια αρχιτεκτονική οικοδομήθηκε και νέο κτίριο που περιλαμβάνει το αρχονταρίκι και τα κελιά των μοναχών, επίσης ανακατασκευάσθηκε το Αγίασμα της Ζωοδόχου Πηγής και διαμορφώθηκε ο αύλειος χώρος ενώ παράλληλα αναπτύχθηκαν και οι άλλοι χώροι της μονής. 

Το θαυματουργό Αγίασμα της Μονής

Από το 1995 λειτουργεί στα παλιά κτίρια της Παιδούπολης, στην Μονή, η Σχολή βυζαντινής αγιογραφίας, στην οποία διδάσκονται περίπου 150 μαθητές κάθε χρόνο αλλά και οι κατασκηνώσεις της Ιεράς Μητρόπολης Βεροίας.

Η Ιερά Μονή Δοβρά είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και ιδιαίτερα πανηγυρίζει κατά την εορτή της Ζωοδόχου Πηγής, εξαιτίας και του περίφημου θαυματουργού Αγιάσματος που υπάρχει στο προαύλιο χώρο της Μονής, απέναντι από το Καθολικό. 

Την ίδια ημέρα τελείται και η επιμνημόσυνη δέηση για τους νεκρούς του ολοκαυτώματος κατά την Επανάσταση του 1822 και λαμβάνουν χώρα διάφορες εορταστικές εκδηλώσεις.

Στην Μονή Δοβρά υπάρχει σήμερα ανδρική μοναστική αδελφότητα με 18 μοναχούς με ηγούμενο τον Αρχιμανδρίτη Παντελεήμονα Κορφιωτάκη και με ώρες επισκεπτηρίου για το κοινό, κάθε ημέρα: 9:00 - 13:00 & 17:00 - 20:30.

Τηλέφωνο Μονής: (+30) 23310 27599 , (+30) 23310 71324.