Ιερά Μονή Αγίου Βησσαρίωνα - Δουσίκου, Τρίκαλα

πηγή

Βρίσκεται σε απόσταση 25 χιλιομέτρων από τα Τρίκαλα, κοντά στην κωμόπολη της Πύλης και πάνω από το χωριό Άγιος Βησσαρίων (πρώην Δούσικο) σε υψόμετρο 770 μέτρων, στο όρος Κόζιακας. 

 

το Γεφύρι της Πύλης, 
το έχτισε ο Αγιος Βησσαρίων το 1514

Αποκαλείται και μονή του Σωτήρος των Μεγάλων Πυλών λόγω της σύνδεσής της με την κοντινή και διαλυμένη σήμερα, βυζαντινή μονή του 13ου αιώνα, της Πόρτα – Παναγιάς. 

Για να φθάσει ο επισκέπτης στο μοναστήρι περνά από την γέφυρα του Πορταϊκού στην Πύλη, που έκτισε ο ίδιος ο Άγιος Βησσαρίων. 

Το όλο κτιριακό συγκρότημα της Μονής προβάλλει σαν φρούριο και εντυπωσιάζει με την βαθμιδωτή προσαρμογή του στις απότομες κλίσεις του εδάφους, τους εξώστες, την ανεμόσκαλα και το δίχτυ, απ’ όπου γινόταν η πρόσβαση μέχρι το 1962, σήμερα ο επισκέπτης εισέρχεται στον περίβολο της μονής μέσω της κεντρικής εισόδου, η οποία βρίσκεται στο μέσο περίπου της νότιας πλευράς του. 

Το εσωτερικό του Καθολικού

Η Μονή Δουσίκου ιδρύθηκε μεταξύ των ετών 1527 - 1535, στον χώρο των ερειπίων κάποιας παλαιότερης βυζαντινής μονής του 13ου - 14ου αιώνα αφιερωμένης πιθανότατα στο Χριστό. 

Το πρώτο καθολικό της μονής το έχτισε ο ιδρυτής της, Άγιος Βησσαρίων, Μητροπολίτης Λαρίσης και εξέχουσα σημαντική, ιστορική προσωπικότητα μεγάλης εμβέλειας και κοινωνικής δράσης, με τη βοήθεια του αδελφού του Ιγνατίου, επισκόπου Καπούας και Φαναρίου. 

Στη θέση του παλαιού αυτού καθολικού κτίστηκε εκ βάθρων το 1557 το σημερινό καθολικό, από τον ανιψιό του αγίου Βησσαρίων και μητροπολίτη Λαρίσης Νεόφυτο Β΄ και τους επισκόπους Δημητριάδος Ιωσήφ, Λιτζάς Λουκά και Φαναρίου Μαρτύριο. 

Στον Νεόφυτο Β΄ που είναι ο δεύτερος κτήτορας της μονής οφείλεται και η επέκταση των κελιών.

Η μονή Δουσίκου ήτανε από τα πιο πλούσια αλλά και αρκετά δραστήρια μοναστήρια της περιοχής με κτήματα ακόμη και στην Ρουμανία. 

Καθολικό, λιτή: οι Αίνοι
© Μονή Δουσίκου, © 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
πηγή

Καθολικό, τοιχογραφίες λιτής
© Μονή Δουσίκου, © 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
πηγή

Καθολικό, τοιχογραφίες δυτικού τοίχου: 
Η στον Σταυρόν Ανάβασις, η Σταύρωση, η Αποκαθήλωση
© 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
πηγή

Κεντρικό κτίριο της αυλής αποτελεί το καθολικό, αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. 

Πρόκειται για έναν αθωνίτικου τύπου, σύνθετο τετρακιόνιο, ναό, στον οποίο έχει προστεθεί νάρθηκας και εξωνάρθηκας ενώ υπάρχουν και τα παρεκκλήσια των Εισοδίων της Θεοτόκου, του Τιμίου Προδρόμου και των Αγίων Πάντων. 

Το καθολικό περιβάλλεται από τριώροφα κτίρια με ξύλινους εξώστες που στεγάζουν τις υπόλοιπες δραστηριότητες της μονής. 

Αριστερά της εισόδου στη μονή βρίσκεται η Τράπεζα και πολλά από τα αρχικά κτίρια, όπως το τμήμα της δυτική πτέρυγας κελλιών, καταστράφηκαν και σήμερα έχουν αναστηλωθεί. 

Καθολικό, ανατολική καμάρα
© Μονή Δουσίκου, © 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
πηγή

Καθολικό, λιτή
© Μονή Δουσίκου, © 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
πηγή

Η αγιογράφηση του καθολικού με παραστάσεις της κρητικής σχολής, υψηλής τέχνης, που διατηρούνται μέχρι και σήμερα σε αρίστη κατάσταση είναι έργο του κρητικού ζωγράφου Τζώρτζη ή Ζώρζη που αποπερατώθηκε τον Νοέμβριο του 1557.  

Οι αγιογραφίες του Ναού χαρακτηρίζονται από το πλήθος των παραστάσεων, την εμπνευσμένη ιεράρχηση των θεμάτων και την ισορροπία των συνθέσεων. 

Ιδιαίτερα τις ιερές μορφές διακρίνει υψηλή ευγένεια και σεμνότατο ήθος μία δε υπερκόσμιος ανταύγεια και γαλήνη διαχέεται στα εξαϋλωμένα πρόσωπα των Αγίων. 

Έχουν έντονο υπερβατικό χαρακτήρα και καθώς τα βλέπουμε αισθανόμαστε να αγιάζουν τις όψεις μας, να μας παρηγορούν, να μας κατανύσσουν και να μας ανάγουν από τα γήινα στα ουράνια. 

Από τα τρία παρεκκλήσια της μονής, το παρεκκλήσιο των Εισοδίων της Θεοτόκου φέρει διάκοσμο του 1675, το παρεκκλήσιο του Τιμίου Προδρόμου του 1693 και το παρεκκλήσιο των Αγίων Πάντων του 1746 ενώ το ξυλόγλυπτο τέμπλο του καθολικού είναι έργο μεταγενέστερο της αρχικής φάσης του καθολικού και χρονολογείται στα 1813. 

Τοιχογραφίες στο Καθολικό 

© Μονή Δουσίκου, © 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων 

πηγή

Άποψη της Μονής

O μικρός ναός και ο ξενώνας που βρίσκονται προσαρτημένα στην δυτική πλευρά του αρχικού περιβόλου της μονής χτίστηκαν την δεκαετία του 1960 προκειμένου να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες γυναικών προσκυνητών, στις οποίες απαγορεύεται η είσοδος στο αρχικό μοναστηριακό συγκρότημα. 

Οι ανάγκες αυτές καλύπτονται σήμερα στον ξενώνα και το ναΰδριο που χτίστηκε, τα τελευταία χρόνια, σε μία μικρή απόσταση νοτίως της μονή. 

Η προσωπικότητα του κτήτορα της Μονής Αγίου Βησσαρίωνα αλλά και οι μοναχοί πού ασκήθηκαν σε αυτή την ανέδειξαν σημαντικό και σεβάσμιο προσκύνημα αλλά και συγχρόνως ένα αξιόλογο και σπουδαίο κέντρο θρησκευτικού, κοινωνικού, εθνικού καθώς επίσης και πολιτιστικού βίου  στη Θεσσαλία αλλά και στην Ήπειρο. 

Η σημερινή είσοδος της Μονής

Η Μονή Δουσίκου διέθετε ένα αρκετά σημαντικό αλλά και  εξαιρετικά άρτια οργανωμένο εργαστήριο βιβλιογραφίας πλαισιωμένο από εξαιρετικά αρίστους κωδικογράφους μοναχούς.

Ακόμη διέθετε και ένα επίσης παρόμοιο εξαιρετικό εργαστήριο βιβλιοδεσίας από τα οποία παρήγαγε ένα μεγάλο πλήθος χειρογράφων πού εμπλουτίζουν και κοσμούν σήμερα ιδιαίτερα την Εθνική Βιβλιοθήκη των Αθηνών. 

Όπως μάλιστα, επίσης, μας πληροφορούν ακόμη και οι Δημήτρης Σοφιανός και ο Φώτης Δημητρακόπουλος στην σημαντική μελέτη τους με τίτλο “Τα χειρόγραφα της Μονής Δουσίκου Αγίου Βησσαρίωνος”:

..η Μονή διετήρει και πλουσιώτατην βιβλιοθήκην, εις χειρογράφους κώδικας και παλαιά έντυπα βιβλία, έως το 1882, οπότε, δυστυχώς της αφηρέθη, με κυβερνητικήν εντολή, το μέγιστον μέρος του χειρόγραφου πλούτου της (532 εν όλω κώδικες, πολύτιμοι δια την ιστορία της Μονής και την παλαιογραφικήν επιστήμην γενικώτερα) και μετεφέρθη εις την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, εις Αθήνας, όπου και σήμερα εναπόκειται.. 

H Tιμία Κάρα του Αγίου Βησσαρίωνα

Πολλές φορές λόγω της δράσεώς της απέβη ο στόχος των κατακτητών. Τo 1771 πέντε χιλιάδες τουρκαλβανοί την πολιορκούν και την λεηλατούν, τo 1800 επίσης ενώ το 1823 σώζεται ως εκ θαύματος από την πρωτοφανή αγριότητα του τουρκαλβανού Σούλτζε Κόρυτζα πού είχε αποφασίσει να την παραδώσει στην φωτιά. 

Ο Σούλτζε Κόρυτζα αποχώρησε αφού σύλησε το ταμείο της και άλλους από τούς μοναχούς έσφαξε ενώ άλλους κακοποίησε. 

Παρ' όλα αυτά τα δεινά το 1858 επί ηγουμενίας του Αρχιμανδρίτη Κυπριανού  το Μοναστήρι αναλαμβάνει την  προστασία και την διοίκηση της ελληνικής σχολής στα Τρίκαλα, ενώ παράλληλα ιδρύει ιατρείο πού διέθετε επιστήμονα ιατρό για την δωρεάν περίθαλψη των απόρων ασθενών της ευρύτερης περιοχής. Το 1943 έμελλε να υπομείνει δύο φορές σφοδρό και ανελέητο βομβαρδισμό από τά στρατεύματα κατοχής. 

Σήμερα η Μονή Βησσαρίωνα λειτουργεί με λίγους μοναχούς υπό την καθοδήγηση του Καθηγουμένου αρχιμανδρίτη Ιγνάτιου Πούτου και είναι άβατο για τις γυναίκες σύμφωνα με την εντολή του Αγίου Βησσαρίωνα πού διατυπώνεται και στη διαθήκη Του και που η Τιμία κάρα του φυλάσσεται ως μοναδικός θησαυρός στην Μονή.

Η μονή  Βησσαρίωνα γιορτάζει στις 6 Αυγούστου (Μεταμόρφωση του Σωτήρος) και στις 15 Σεπτεμβρίου (Αγίου Βησσαρίωνα).

Τηλέφωνο Μονής: (+30) 24340 22420