Άγιος Βασίλειος Αγοράς, Αρτα

πηγή

Βρίσκεται στο κέντρο της Κάτω Πόλης Αρτας, πενήντα μέτρα βορειοδυτικά της κεντρικής λαϊκής αγοράς και σε μικρή απόσταση στα βόρεια του περίφημου ναού της Αγίας Θεοδώρας.

 

Άποψη του Ναού

Ο βυζαντινός ναός του Αγίου Βασιλείου στην πόλη της Άρτας μετράει σχεδόν 800 χρόνια ζωής αφού οι σύγχρονοι μελετητές τοποθετούν την ανέγερση του στο β’ μισό του 13ου αιώνα. 

Δεν υπάρχουν όμως συγκεκριμένα στοιχεία ή και αρχεία που να μας επιτρέπουν τον ακριβή προσδιορισμό της ιδρυσής του και έτσι για πολλά χρόνια θεωρούνταν ως επικρατέστερη περίοδος της ίδρυσης του Ναού, ο 14ος αιώνας, την οποία είχε αποδεχτεί μεν αλλά με κάποια ιδιαίτερα μεγάλη επιφύλαξη και ο Αναστάσιος Ορλάνδος. 

Ο Ναός του Αγίου Βασιλείου βρίσκεται σε μία πάροδο της οδού Βασιλέως Πύρρου, στην παλιά αγορά της Αρτας που ήταν γνωστή παλαιότερα και ως «τουρκοπάζαρο». 

Ο Ναός του Αγίου Βασιλείου είχε αρχικά τη μορφή της υψηλής μονόκλιτης βασιλικής με μία ξύλινη στέγη ενώ αργότερα, ίσως τον 14ο ή ακόμη και τον 15ο αιώνα, προστέθηκαν δύο χαμηλότερες πτέρυγες - παρεκκλήσια οι οποίες επικοινωνούσαν εσωτερικά με τον κυρίως ναό. 

Άποψη του Ναού
 πηγή

Τα δύο παρεκκλήσια ήταν αφιερωμένα στον Άγιο Γρηγόριο και στον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο και αυτό κάνει τους μελετητές να πιστεύουν ότι ναός γιόρταζε στις 30 Ιανουαρίου των Τριών Ιεραρχών. 

Είναι πλινθόκτιστος, με πλούσια κεραμοπλαστική διακόσμηση, σε τέτοια ποικιλία σχημάτων αλλά και συμμετρία που δεν απαντάται σε κανένα άλλο βυζαντινό μνημείο της Άρτας. 

 

Μαίανδροι, κυματοειδείς γραμμές, οδοντωτές ταινίες, ψαροκόκκαλο, δισέψιλον, αλλά και δυο ζωοφόροι με αβάκια - τετράγωνα πλακίδια - σε τέσσερα μοναδικά χρώματα, με το πράσινο και το πορτοκαλί να κυριαρχούν, με ρομβοειδή διάταξη, στη βόρεια και ανατολική πλευρά. 

Άποψη του Ναού

Δύο αρκετά ενδιαφέρουσες εφυαλωμένες πήλινες εικόνες, εντοιχισμένες στο αέτωμα της ανατολικής πλευράς του ναού, και στις δύο πλευρές του παραθύρου και επάνω ακριβώς από την Αγία Τράπεζα, αιχμαλωτίζουν το βλέμμα του επισκέπτη.

Η μία εφυαλωμένη εικόνα αναπαριστά τη Σταύρωση του Ιησού Χριστού ενώ η άλλη εφυαλωμένη εικόνα τους Τρεις Ιεράρχες, κάτι που ενισχύει και την θεωρία ότι ο αρχικός ναός ήταν αφιερωμένος και στη μνήμη των τριών Ιεραρχών, δηλαδή ήτανε δισυπόστατος. 

Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα επίσης αλλά και εξαιρετικά όμορφη και περίτεχνη γλυπτή διακόσμηση αποτελούν και τα κιονόκρανα, του εξαίσιου και πανέμορφου κορινθιακού ρυθμού που υπάρχουν στους κιονίσκους των παραθύρων του Ναού του Αγίου Βασιλείου. 

Σύμφωνα επίσης και με έγκυρες αλλά και αξιόπιστες ιστορικές πηγές, ο περίβολος του Ναού του Αγίου Βασιλείου σαφώς θα έπρεπε να ήτανε αρκετά μεγαλύτερος από τα σημερινά ελάχιστα τετραγωνικά, που περιφράζουν τα κάγκελα του περιβόλου του ναού.

Άποψη του Ναού
 πηγή

Άποψη του Ναού
 πηγή

 

Άποψη του Ναού
 πηγή

Στον Ναό λειτούργησε από το 1662 μέχρι το 1821 η Ανώτερη Ελληνική Σχολή Μανωλάκη, την οποία ίδρυσε ο πάμπλουτος γουνέμπορος από την Καστοριά και αρχιγουναράς του σουλτάνου Μεχμέτ Δ΄ Φίλιππος Μανωλάκης. 

Ολόκληρη η επιφάνεια των τοίχων του κυρίως ναού καλύπτεται από τοιχογραφίες, οι οποίες σε πολλά σημεία είναι αρκετά φθαρμένες και κυρίως από την εποχή (1821) που κάηκε η στέγη και το μνημείο έμεινε ακάλυπτο. 

Οι υπάρχουσες τοιχογραφίες δεν είναι οι αρχικές, αλλά αρκετά μεταγενέστερες (τέλη του 17ου αιώνα) κι έχουν τη συνηθισμένη διάταξη σε τρεις ζώνες.

Άποψη των τοιχογραφιών του Ναού
 πηγή

Στην πρώτη ζώνη κυριαρχούν οι ολόσωμοι άγιοι, στη δεύτερη (μεσαία) τα πάθη των αγίων και στην Τρίτη (επάνω) σκηνές από το εορτολόγιο. 

Εκτός από τις εκπληκτικές τοιχογραφίες αξιόλογη είναι επίσης και η φορητή εικόνα της Παναγίας με το μικρό Χριστό να ευλογεί.

Στην κόγχη του ιερού εικονίζεται η Παναγία η Πλατυτέρα στον τύπο της Βλαχερνίτισσας με δύο αγγέλους και κάτω τέσσερις συλλειτουργούντες ιεράρχες. 

Σχεδόν ολόκληρη η εσωτερική επιφάνεια του Ναού καλύπτεται από σπουδαίες εικόνες που πιστοποιούν αξιόλογο ζωγράφο καλλιτέχνη που φαίνεται επηρεασμένος από τη δυτική τεχνοτροπία, αφού σε αρκετές περιπτώσεις προσπαθεί να αποδώσει τα πρόσωπα και γενικά τις μορφές των αγίων με γνωρίσματα δυτικής ζωγραφικής . 

Πήλινη εφυαλωμένη εικόνα, η οποία προέρχεται από τον ναό του Αγίου Βασιλείου της Άρτας. 

Κατασκευάστηκε με την τεχνική «μαγιόλικα», χρονολογείτε στα τέλη του 13ου αιώνα και απεικονίζει τους Τρεις Ιεράρχες. 

Οι Ιεράρχες παριστάνονται κατ΄ ενώπιον, φορούν την τυπική αρχιερατική ενδυμασία (φαιλόνιο, ωμοφόριο, επιγονάτιο) 

και κρατούν με το αριστερό χέρι κλειστό ευαγγέλιο, ενώ ευλογούν το δεξί. 

Επιγραφή: Ο Α(ΓΙΟC) ΓΡΗΓΟΡΙΟC·Ο ΑΓ(ΙΟC) ΒΑCΙΛΙΟC·ΙΩ(ΑΝΝΗC) Ο ΧΡ(ΥΣΟΣΤΟΜΟC).

πηγή

Άποψη του εσωτερικού του Ναού
 πηγή

Ο περίτεχνος ναός του Αγίου Βασιλείου παρόλο που αποτελεί ένα αξιολογότατο μνημείο με μία εντελώς ξεχωριστή αστραφτερή διακοσμητική τέχνη, περιορίζεται και μειώνει η αξία του κάτω από τη σκιά της αίγλης του ναού της Αγίας Θεοδώρας καθώς επίσης και του σπουδαίου επιβλητικού μεγαλείου του ναού της Παρηγορίτισσας. 

Ο Άγιος Βασίλειος αποτελεί έναν κρίκο στη μακρά αλυσίδα των βυζαντινών μνημείων, θρησκευτικών και πολιτικών, που κοσμούν την πόλη της Άρτας και τα οποία ανεγέρθηκαν κατά τη διάρκεια της ακμής της πόλης ως πρωτεύουσας του Δεσποτάτου της Ηπείρου από το 1204 όταν κατέφυγαν εκεί οι Άγγελοι Κομνηνοί - Δούκες μετά την πρώτη Άλωση της Πόλης από τους Σταυροφόρους.  

Τηλέφωνο: (+30) 26810 24636

Δείτε το βίντεο