Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Δρακότρυπας, Μουζάκι Καρδίτσας.

πηγή

Βρίσκεται σε υψόμετρο 800 μέτρων, σε μία πανέμορφη τοποθεσία των Αγράφων στο όρος Οξυά, με θέα τα βουνά Τύμπανο και Καραβούλια, νοτιοδυτικά της κοινότητας Δρακότρυπας και είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία των Αγράφων. 

Η Μονή με φόντο το χωριό Δρακότρυπα
πηγή

Στη θέση όπου υπάρχει σήμερα το Μοναστήρι ήτανε κτισμένο παλαιότερα ένα μικρό και φτωχό μοναστήρι αφιερωμένο στον Άγιο Προκόπιο ή την Αγία Τριάδα, το οποίο όμως κάηκε.

Αυτό μας το πληροφορεί μία σχετική επιγραφή που αναγράφεται σε μία φορητή εικόνα της Αγίας Τριάδος, η οποία φυλάσσεται σήμερα στο Μουσείο της Ιερής Μητροπόλεως Θεσσαλιώτιδος.

Η σημερινή Μονή είναι κτίσμα του 1758, όπως πληροφορούμαστε από μία σχετική επιγραφή που υπάρχει επάνω από τη θύρα του Ναού όμως τα υπάρχοντα ιστορικά στοιχεία για την ιστορία του Μονσστηριού είναι δυστυχώς περιορισμένα και προέρχονται κυρίως από ένα πατριαρχικό σιγίλιο του 1743, που την καθιστά Σταυροπηγιακή Μονή.

Άποψη της Μονής
πηγή

Σύμφωνα με αυτό το σιγίλιο του Οικουμενικού Πατριάρχου Παϊσίου Β’,  ανεγέρθηκε επί Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως κ. Σεραφείμ, Επισκόπου Φαναρίου και Νεοχωρίου Μακαρίου και Ηγουμένου Ιωσήφ Ιερομονάχου αλλά  «και της συνοδείας αυτού».

Επίσης με το έγγραφο αυτό, υπήρχε ήδη στην ίδια θέση ένα «πτωχόν μοναστηράκι» τιμώμενο επ' ονόματι της Αγίας Τριάδος το οποίο, λόγω της εγκατάλειψης και της φθοράς του χρόνου, είχε μεταβληθεί σε ερείπια, οι κάτοικοι του χωριού όμως, έκτισαν με δικά τους έξοδα ένα καινούριο και φρόντισαν να επανδρωθεί με τρεις μοναχούς ενώ στην ανέγερση αναφέρεται και μία επιγραφή σε εικόνα του 1758, όπου διεκτραγωδούνται οι δυσκολίες που ενέσκηψαν και τις οποίες ξεπέρασαν ο ηγούμενος Ιωσήφ μαζί με τον ιερομόναχο Διονύσιο.

Άποψη του τέμπλου
πηγή

Για την μετέπειτα ιστορία της μονής δεν υπάρχουν άλλες πληροφορίες εκτός από μία επιστολή των μοναχών της προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως κατά το 1797. 

Με την επιστολή αυτοί ζητούσανε την προστασία του ως προς τη έντονη διαμάχη τους που είχανε εκείνο το διάστημα με ορισμένους ντόπιους αλλά και τις οικονομικές αυθαιρεσίες των Τούρκων σπαχήδων.

Το Καθολικό είναι αφιερωμένο στην Αγία Τριάδα, αθωνικού τύπου, σύνθετος τετρακιόνιος σταυροειδής με χορούς, με νάρθηκα - λιτή στη δυτική πλευρά του και η μόνη αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα έγκειται στο ότι η ανατολική κεραία του σταυρού προχωρά και εφάπτεται της κόγχης του Ιερού. 

Τοιχογραφία στο ιερό βήμα: η Πλατυτέρα
πηγή

Εντός του Νάρθηκα και πάνω από τη θύρα υπάρχει η επιγραφή: «Υμίν δέδοται η των ουρανών βασιλεία, δείξατε ημίν τα καλά έργα και απολαύσετε τον μισθόν». 

Η αγιογράφησή του Καθολικού έγινε το 1758 από τον ζωγράφο και ιερέα Θεόδωρο Ουρία από την Αγιά της Λάρισας με έξοδα του ηγουμένου Ιωσήφ και του μοναχού Διονυσίου, αναφέρονται επίσης τα ονόματα οκτώ μοναχών, στοιχείο που δείχνει μία ζώσα και δυναμική μοναστική κοινότητα. 

Σύμφωνα όμως με τις πιο πρόσφατες απόψεις των διαφόρων μελετητών της Μονής, στην επιγραφή του μνημείου αυτού ο μητροπολίτης της Θεσσαλιώτιδος και των Φαναριοφαρσάλων κ.κ Ιεζεκιήλ διάβασε λανθασμένα το προσωνύμιο «Ουρίας» αντί του «ιερεύς», με το οποίο ο Θεόδωρος συναντάται και στην επιγραφή του ιερού ναού του Αγίου Γεωργίου Λεύκης, επίσης στο Νομό Καρδίτσας.  

Τοιχογραφίες στη νότια καμάρα του νάρθηκα
πηγή

Την εκτίμηση του μητροπολίτη Ιεζεκιήλ αποδέχθηκαν ο Αναστάσιος Ορλάνδος και ο Μ. Χατζηδάκης, οι οποίοι στα σχετικά άρθρα τους αναφέρουν τον ζωγράφο ως «Θεόδωρο Ουρία». 

Ο Θεόδωρος, χωρίς το προσωνύμιο Ουρίας αλλά με το δηλωτικό της καταγωγής του, υπογράφει και μία εικόνα του τέμπλου στο καθολικό της μονής Παναγίας Σπηλιάς στα Κουμπουριανά. 

Στον ίδιο ζωγράφο μπορούν να αποδοθούν, ακόμη και ο διάκοσμος του ναού του Αγίου Γεωργίου Αγιάς, του ναού των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, επίσης στην Αγιά, και του παρεκκλησίου της μονής Αγίου Αντωνίου στην Τσαριτσάνη της Ελασσόνας. 

Άποψη των τοιχογραφιών, ο Παντοκράτορας
πηγή

Άποψη των τοιχογραφιών
πηγή

Η Κοίμηση του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου
πηγή

Άποψη των τοιχογραφιών
πηγή

Ιερό Βήμα: τοιχογραφίες στην κόγχη της πρόθεσης
πηγή

Στο εικονογραφικό πρόγραμμα του ναού, εκτός των καθιερωμένων σκηνών Ευχαριστιακού περιεχομένου στο Ιερό περιλαμβάνονται ο Χριστολογικός και ο Θεομητορικός κύκλος, που κυρίως αναπτύσσονται στις κεραίες του σταυρού, ο Ακάθιστος Ύμνος, ο βίος του Προδρόμου, θέματα της Παλαιάς Διαθήκης και σκηνές όπως η Αναστήλωση των εικόνων. 

Στο νάρθηκα ιστορούνται οι Αίνοι, μαρτύρια αγίων, οι Κοιμήσεις των Ιωάννη του Χρυσοστόμου και Εφραίμ του Σύρου καθώς και σκηνές όπως η Ζωοδόχος Πηγή και η Εύρεση του Θησαυρού της μονής Δοχειαρίου.

Ο Θεόδωρος εφάρμοσε εδώ το καθιερωμένο εικονογραφικό πρόγραμμα για ναούς όπως το συναντάμε σε καθολικά των Μονών του Αγίου Όρους, των Μετεώρων και σε ναούς του 17ου αιώνα στα Άγραφα. 

Η προσπάθειά του αυτή δεν οδήγησε σε πιστή αντιγραφή αλλά είναι μία επιτυχημένη προσαρμογή, σύμφωνη με τις αρχιτεκτονικές ιδιαιτερότητες του μνημείου ενώ εξαίρεση στη διαπίστωση αυτή αποτελεί ένα τμήμα του εικονογραφικού προγράμματος του τρούλλου.

Πρόκειται για  την απεικόνιση προσχισματικών Παπών η οποία έλκει την καταγωγή από μνημεία της Ρουμανίας, καθώς εκεί εικονίζονται ήδη από τον 16ο αιώνα. Η τονιζόμενη από το χώρο απεικόνισης παρουσία τους εντάσσεται σε ένα γενικότερο αντιπαπικό κλίμα της εποχής. 

Ιερό Βήμα: τοιχογραφίες στην κόγχη του διακονικού
πηγή

Ο Θεόδωρος παρουσιάζει μία πολυσυλλεκτικότητα, έναν εκλεκτισμό όσον αφορά τους εικονογραφικούς τύπους των σκηνών μέσα από ένα ευρύ φάσμα επιρροών κάτι που ισχύει και για τα τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά του έργου. 

Στον εντοίχιο διάκοσμο αντιπροσωπεύεται τόσο η συνέχεια παλαιότερων τάσεων όσο και η πορεία προς μία σταδιακή υιοθέτηση αισθητικών αντιλήψεων που προέρχονται από τη δυτική τέχνη, χωρίς όμως να χάνεται η ορθόδοξη ταυτότητα του έργου. 

Όλα αυτά τα στοιχεία, εικονογραφικά αλλά και τεχνοτροπικά δημιουργούν ένα καλλιτεχνικό σύνολο με ίδια και σαφώς αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά. 

Η σύνδεση του έργου του Θεοδώρου με μία σειρά εντοίχιων συνόλων κυρίως στην περιοχή της Θεσσαλίας, της Ημαθίας και της Πιερίας, τα οποία εκτείνονται χρονικά από το 1734 έως το 1810 προσδιορίζει την σημαντική θέση του ζωγράφου εντός του «Εργαστηρίου της Αγιάς» αλλά και την παιδεία του.

Τα παραπάνω δεδομένα δεν μαρτυρούν μόνο την αλλοτινή σημασία της μονής αλλά και τη σημερινή της καθώς, μεταξύ των άλλων, εκεί διαφυλάσσεται ένα από τα πλέον σημαντικά εικονογραφικά σύνολα του 18ου αιώνα στον ελλαδικό χώρο.

Δεξιά το νότιο τμήμα και αριστερά το βόρειο τμήμα του τέμπλου.

πηγή

Τοιχογραφίες στο Καθολικό
πηγή

Το υπερυψωμένο ξυλόγλυπτο εντυπωσιακό τέμπλο φέρει την χρονολογία ΑΨΜΑ (1744). 

Στη βόρεια πτέρυγα της Μονής υπήρχε μεγάλη βιβλιοθήκη, σήμερα όμως ελάχιστα από τα πολλά της βιβλία φυλάσσονται στη βιβλιοθήκη του συλλόγου «Ανάπλαση» Δρακότρυπας. 

Η Μονή της Δρακότρυπας είχε σημαντική εθνική συμβολή κατά την Τουρκοκρατία. Υπήρξε καταφύγιο για πολλούς αγωνιστές του 1821, όπως του Γεωργίου Καραϊσκάκη. Κατά την παράδοση, όταν την επισκέφθηκε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, οι μοναχοί δεν τον δέχθηκαν, επειδή ίσως προέτρεπε τους κατοίκους της Δρακότρυπας, που κατασκεύαζαν σπαθιά, να τα πουλάνε μόνο στους Έλληνες. 

Ο Άγιος τότε τους καταράστηκε λέγοντας: «να βουλιάζετε, δεν αξίζετε να ζήσετε» και σε αυτό το γεγονός αποδίδονται οι διάφορες κατολισθήσεις που υπέστη κατά καιρούς το χωριό. 

Η μονή χαρακτηρίστηκε ιστορικό και διατηρητέο μνημείο με την 4702/13 - 6 - 1967 Υπουργική απόφαση και τα τελευταία χρόνια με τις γενναιόδωρες προσφορές και τη φροντίδα των κατοίκων του χωριού χτίστηκαν βοηθητικά οικήματα στα οποία σήμερα διαμένουν μοναχές με ηγουμένη την γερόντισσα Ευφημία.

Η Μονή πανηγυρίζει τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος.

Τηλέφωνο Μονής: (+30) 24450 61502