Ναός Παναγίας Παναξιώτισσας Γαβρολίμνης, Ναυπακτία

πηγή

Βρίσκεται σε ειδυλλιακό τοπίο ανάμεσα σε ελιές και πεύκα, στην τοποθεσία Πανακτζή, 2 χιλιόμετρα βόρεια της Γαβρολίμνης, πάνω στον παλαιό δρόμο που ένωνε τη Γαβρολίμνη με τη Ναύπακτο και δίπλα σε χάνι που έδωσε το όνομα στο σημερινό παρακείμενο χωριό “Χάνια Γαβρολίμνης”. Η "λόγια" επωνυμία, πιθανόν μοναδική στον ορθόδοξο χώρο έχει ερμηνευθεί ως «αυτήν που αξιώθηκε των πάντων». 

Άποψη του Ναού
πηγή

Το προσωνύμιο της, πιθανόν μοναδικό στον ορθόδοξο χώρο έχει ερμηνευθεί ως «Αυτή που αξιώθηκε των πάντων» και τιμάται στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Πρόκειται για το καθολικό ενός βυζαντινού μοναστηριού που ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο και στην κατηγορία των «ελλαδικών μεταβατικών ναών».

Ο Αναστάσιος Ορλάνδος το χρονολογεί στο τέλος του 10ου αιώνα και με βάση μορφολογικά στοιχεία του ναού (τριμερής νάρθηκας, επιμελημένη τοιχοποιϊα, διάκοσμος τρούλου, αναλογίες παραθύρου της κεντρικής αψίδας) ενισχύεται η χρονολόγησή του στην τελευταία εικοσιπενταετία του 10ου αιώνα. 

Άποψη του Ναού
πηγή

Σε μία πρόσφατη έρευνα στον περιβάλλοντα χώρο του ναού καταγράφηκαν 13 γλυπτά μέλη που χρονολογικά ανάγονται στην Παλαιοχριστιανική περίοδο και υποδεικνύουν ασφαλώς την ύπαρξη κάποιας παλαιοχριστιανικής Βασιλικής.

Φαίνεται επομένως πως το Μεσοβυζαντινό αυτό μνημείο χτίστηκε επάνω στα ερείπια κάποιας, προϋπάρχουσας παλαιοχριστιανικής βασιλικής. 

Στον περιβάλλοντα χώρο του ναού, επίσης, υπάρχουν και τα λείψανα διαφόρων κτιρίων που ανήκουν στους λειτουργικούς χώρους της μονής ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το ερειπωμένο πλέον, ελαιοτριβείο που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από τον ναό και το οποίο λειτουργούσε περίπου μέχρι και το 1960. 

Ανατολικά του Ναού, υπάρχουν τρεις ημικυκλικές αψίδες και δυτικά ένας νάρθηκας ενώ τρεις διαφορετικοί είσοδοι, μία σε κάθε πλευρά του νάρθηκα, οδηγούν στον εσωτερικό χώρο, τον κυρίως Ναό.  

Στη στέγη του Ναού, διαγράφεται με σαφήνεια ο σταυρός στο κέντρο του οποίου υψώνεται ο τρούλος και στις απολήξεις του σχηματίζονται κάποια αετώματα ενώ τα γωνιαία διαμερίσματα έχουν μία χαμηλότερη στέγη και εσωτερικά ο ναός καλύπτεται από καμάρες.

Άποψη του τρούλου

πηγή

Για την κατασκευή του Ναού, χρησιμοποιήθηκαν ασβεστόπετρες, κονίαμα, σειρές από πλίνθοι (μονές, διπλές ή και πολλαπλές) σε οριζόντιες στρώσεις, οδοντωτές ταινίες, κ.ά. 

Ο πολύ ανάλαφρος, ιδιαίτερα κομψός, περίτεχνος και εντυπωσιακός τρούλος του Ναού, είναι ένα έργο πραγματικά κάποιων, ιδιαίτερα, προικισμένων μαστόρων που τον έχουν κατασκευάσει μόνο με πλίνθους. 

Ο τρούλος του Ναού, αποτελεί ένα εντυπωσιακό και εξαιρετικό δείγμα της συμφωνίας και της αρμονίας των τόσων διαφορετικών κεραμοπλαστικών μοτίβων (οδοντωτή ταινία που περιβάλλει τα πλινθόκτιστα παράθυρα, ζωφόρος με ρόμβους, κ.α) ενώ εσωτερικά, ο ναός, κατά τη βυζαντινή εποχή είχε τοιχογραφίες από τις οποίες σήμερα σώζεται μόνον η παράσταση των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. 

Τρίλοβο παράθυρο
πηγή

Η επιμελημένη τοιχοποιία του Ναού, αποτελείται από διάφορους και πελεκημένους ασβεστόλιθους με παρεμβολή οπτόπλινθων. 

Ο τρούλος του Ναού, είναι υψηλός και ραδινός ενώ ξεχωρίζει για την πανέμορφη και περίτεχνη «δαντελωτή» κεραμοπλαστική του διακόσμηση, που έρχεται σε αντίθεση βέβαια, με την απλότητα του υπόλοιπου μνημείου. 

Την οδοντωτή ταινία των τόξων των παραθύρων στέφει μία εκπληκτική ζωφόρος με στενόμακρους όρθιους ρόμβους, η οποία με τη σειρά της στέφεται με μία σειρά από πλίνθους οι οποίοι και σχηματίζουν μία τεθλασμένη γραμμή. 

Ο ναός που έχει τρεις εισόδους στον τριμερή νάρθηκα και λιγοστά στενά παράθυρα, εσωτερικά του σώζονται περιορισμένα ίχνη τοιχογραφιών, ενώ το τέμπλο του είναι σαφώς νεότερο. 

Στον προαύλιο χώρο του ναού υπάρχει μια αγριελιά που λένε ότι βρίσκεται εκεί από τότε που χτίστηκε ο ναός είναι ένα μεγάλο δέντρο που καλύπτει με την σκιά του σχεδόν όλο το χώρο μπροστά στην είσοδο του ναού.

Το παλιό ελαιοτριβείο

πηγή

Το προσωνύμιο της Παναγίας φαίνεται πως οφείλεται σε παράφραση του τοπωνυμίου της θέσης του ναού (Πανακτζή – Πανακτζιώτισσα – Παναξιώτισσα).

Η Γαβρολίμνη ανήκει στο Δήμο της Ναυπακτίας και είναι ένα χωριό κτισμένο σε πλαγιά του λόφου Καλιακούδα, που είναι μέρος μιας εκτεταμένης λοφοσειράς στις νότιες υπώρειες του Αράκυνθου. 

Μεταξύ της Βαράσοβας δυτικά και της Κλόκοβας ανατολικά, του Εύηνου βόρεια και της ακτής νότια, σχηματίζεται η κοιλάδα της Γαβρολίμνης, που διασχίζεται από το Ρέμα της Αργαλιούς. 

Η κοιλάδα διακόπτεται από χαμηλά γεωμορφολογικά εξάρματα, όπως το Μαυροβούνι (287 μέτρα) ανάμεσα στην Κλόκοβα και τη Βαράσοβα και η Καλιακούδα (361 μέτρα) βόρεια της Βαράσοβας. 

Το παλαιό χωριό βρισκόταν στη θέση Νταούταγα κάπου 3 χιλιόμετρα ανατολικά από τη σημερινή του θέση και πρέπει να καταστράφηκε το 1801 με τη φοβερή μάχη της Γαβρολίμνης όπου σκοτώθηκε ο αρματολοκαπετάνιος Λουκάς Καλιακούδας.

Άποψη του τρούλου

πηγή

Ο λόφος Καλιακούδα οφείλει λοιπόν το όνομά του, στον ηρωικό καπετάνιο ενώ μαγευτικό τοπίο αποτελεί επίσης και ο άγνωστος για πολλούς, καταρράκτης στην περιοχή Λογκάς που για να την επισκεφτεί κανείς θα πρέπει να περπατήσει δίπλα ακριβώς στον Εύηνο ποταμό.

Την Δευτέρα του Πάσχα ο Πολιτιστικός σύλλογος Γαβρολίμνης διοργανώνει σημαντικές χορευτικές εκδηλώσεις με την συμμετοχή του χορευτικού του χωριού και των κατοίκων μετά την Θεία Λειτουργία. 

Στις εκδηλώσεις αυτές συγκεντρώνεται πλήθος κόσμου, πιστών και προσκυνητών από την ευρύτερη και όχι μόνο περιοχή ενώ στη συνέχεια των εκδηλώσεων ακολουθεί φαγητό και γλέντι στο προαύλιο χώρο του Ναού της Παναγίας της Παναξιώτισσας.

Τηλέφωνα: Δήμος Ναυπακτίας (+30) 26340 27239, Δημοτική ενότητα Χάλκειας (+30) 26340 45114