Ιερά Μονή Αναλήψεως του Σωτήρος Συκιάς Ελασσόνας.

Πηγή

Βρίσκεται δυτικά του χωριού Συκιά της Ελασσόνας σε απόσταση 3 χιλιομέτρων, απέχει 20 χιλιόμετρα από την Ελασσόνα και περίπου 60 χιλιόμετρα από τη Λάρισα και παρ όλο που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και της Αναλήψεως, πανηγυρίζει την ημέρα της Αναλήψεως του Σωτήρος.

Η Κτητορική επιγραφή στο υπέρθυρο
της δυτικής θύρας του Καθολικού

Ιδρύθηκε το 1650 από τους μοναχούς Ιωακείμ, Ιωάννη και από τοv ιερομόναχο Διονύσιο, επί αρχιερατείας του Αρχιεπισκόπου Ελασσόνας Γερμανού.

Για την κτίση της Μονής μας πληροφορεί επιγραφή στο υπέρθυρο της δυτικής θύρας του Καθολικού, καθώς και η μαρτυρία του Γάλλου περιηγητή Heuzey το 1858 που βρήκε την επιγραφή σε καλή κατάσταση. 

Τα κτίρια είναι περιμετρικά, ενώ στο κέντρο βρίσκεται το καθολικό και περιβάλλεται από τετράγωνο περίβολο ενώ η είσοδος στο νότιο μέρος είναι πρόσφατα κατασκευασμένη και εκεί βρίσκεται ένας βαρύς πέτρινος πυλώνας – καμπαναριό με βαθιά καμάρα. 

Άποψη του Καθολικού
Αρχείο ΙΑΑ - © Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών
πηγή

Εσωτερικά υπάρχει η αυλή και στη δεξιά πλευρά ένα διώροφο οίκημα με τα κελιά των μοναχών, αριστερά είναι το αρχονταρίκι και στη δυτική πλευρά ο περίβολος κλείνει με τους ξενώνες, που τους χαρακτηρίζει η λιτότητα.

Το καθολικό είναι Αθωνικού τύπου, σταυροειδής εγγεγραμένος με πλάγιους χορούς και στο νοτιοδυτικό τμήμα του, προσκολλήθηκε ένα μεταγενέστερα κτίριο, το οποίο σήμερα χρησιμεύει ως νάρθηκας με πρόπυλα στη δυτική και νότια θύρα του.

Στο Νοτιοανατολικό άκρο του εξωνάρθηκα υπάρχει το αγίασμα της Ζωοδόχου Πηγής, το οποίο έχει τη μορφή παρεκκλησίου που σύμφωνα με την άποψη ειδικών κατασκευάστηκε σε μεταγενέστερη από τον Ναό εποχή, είναι αγιογραφημένο με όμορφες παραστάσεις χωρίς να διασώζεται όμως η ημερομηνία κατασκευής τους και εσωτερικά καλύπτεται από χαμηλό ημισφαιρικό θόλο τυφλό. 

Άποψη της νότιας όψης του Καθολικού
πηγή

Στο μέσο της δίρριχτης στέγης, στο παρεκκλήσι αυτό, πρόσφατα κατασκευάστηκε ένας μικρός τρούλλος που είναι όμοιος με αυτόν του Καθολικού. 

Το τέμπλο του αγιάσματος είναι ξυλόγλυπτο με περίτεχνο δαντελωτό διάκοσμο από το φυτικό και ζωικό βασίλειο στο πάνω μέρος, στις απολήξεις των θυρών της Ωραίας Πύλης αλλά και της προθέσεως.

Για τους κατοίκους της περιοχής, το μικρό αυτό παρεκκλήσι σχετίζεται με την αγιαστική δύναμη του ύδατος που αντλείται από το μικρό φρέαρ που βρίσκεται στο κέντρο του δαπέδου του ενώ σύμφωνα με την ισχυρή παράδοση, το πηγάδι αυτό, γέμιζε μόνο την παραμονή και την ημέρα της εορτής ενώ τον υπόλοιπο χρόνο ήταν ξερό, σήμερα όμως το αγίασμα αυτό είναι γεμάτο όλο τον χρόνο. 

 Άποψη του αύλειου χώρου της Μονής

 

 Άποψη του αύλειου χώρου της Μονής

Άποψη του αύλειου χώρου της Μονής

Ο τρούλλος του Καθολικού της Μονής είναι οκταγωνικός και κτισμένος εξ’ ολοκλήρου από πλίνθους. 

Οι πλάγιοι χοροί εσωτερικά είναι ημικυκλικοί και εξωτερικά τρίπλευροι και οι μικρές κόγχες της Προθέσεως και του Διακονικού στο ιερό Βήμα εγγράφονται στο πάχος του ανατολικού τοίχου. 

Το κυρίως βήμα καλύπτεται εσωτερικά από τυφλό θόλο ο οποίος όμως δεν προβάλλει επάνω από την στέγη και ο χώρος του ιερού βήματος οριοθετείται από δύο πεσσούς και από ένα περίτεχνο, ξυλόγλυπτο και χρυσοστόλιστο τέμπλο που οπτικά το απομονώνει από τον κυρίως Ναό. 

Ο κυρίως ναός χωρίζεται σε τρία κλίτη από δύο σειρές κίονες, τρεις σε κάθε σειρά, με τους δύο πρώτους από την δυτική είσοδο του Καθολικού να  είναι μαρμάρινοι και οι κίονες στο επάνω μέρος τους καταλήγουν σε παραλληλεπίπεδα κιονόκρανα χωρίς όμως κάποια ιδιαίτερη διακόσμηση. 

Άποψη του τέμπλου του Καθολικού
πηγή

Τα τόξα των αψίδων δένονται με ελκυστήρες εξασφαλίζοντας έτσι την ευστάθεια του κτιρίου ενώ ο τρούλλος στην εσωτερική του βάση κοσμείται από διπλή οδοντωτή ταινία από πλίνθους.

Εσωτερικά το Καθολικό κοσμείται από το παλαιό ξυλόγλυπτο τέμπλο, αγνώστου τεχνίτη, που κατασκευάστηκε σύμφωνα με το βυζαντινό τύπο το 1776, επί ηγουμένου Κωνσταντίνου Μοναχού και εκτείνεται σε όλο το πλάτος του Ναού.

Το τέμπλο είναι όλο χρυσωμένο, η διακόσμηση του έγινε με διάτρητη τεχνική και αφαίρεση του βάθους και οι δεσποτικές εικόνες αγιογραφήθηκαν το 1778, δια χειρός Αστερίου εκ Καλαρρυτών Ιωαννίνων ενώ επίσης, αξιόλογα ξυλόγλυπτα έργα στο Καθολικό είναι ο Αρχιερατικός Θρόνος και τα δύο προσκυνητάρια, έργα του 1776.

  

Άποψη του εσωτερικού του Καθολικού με τα προσκυνητάρια του 1776

Άποψη των τοιχογραφιών

Το μεγαλύτερο μέρος των τοιχογραφιών στο Καθολικό έχει επικαλυφθεί με κονίαμα όμως στο βόρειο και νότιο τοίχο υπάρχουν ολόσωμες παραστάσεις Αγίων.

Στην κεντρική κόγχη του ιερού βήματος κυριαρχεί η Πλατυτέρα, η Μετάδοση και η Θεία Μετάληψη, μορφές Ιεραρχών, η φιλοξενία του Αβραάμ και οι Προφήτες. 

Το πάνω μέρος της Προθέσεως καλύπτει η Άκρα Ταπείνωση, με τα σύμβολα του Πάθους και στον ανατολικό τοίχο ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, η ψηλάφηση του Θωμά, οι Μυροφόρες και "ο Παλαιός των ημερών". 

Στον θόλο, βρίσκεται ο Παντοκράτωρας,  περιμετρικά η Αγγελική Λειτουργία, και στα τρίγωνα που στηρίζουν τον θόλο, βρίσκονται οι τέσσερις Ευαγγελιστές. 

Άποψη των τοιχογραφιών στο Καθολικό
 

Άποψη του τρούλου με τον Παντοκράτορα

Η Μονή διέθετε μεγάλη περιουσία και βοήθησε πολύ στην εκπαίδευση των νέων, την εποχή εκείνη. 

Αρχικά λειτουργούσε κρυφό σχολείο εντός της Μονής και αργότερα χρηματοδότησε την ανέγερση δημοτικού σχολείου στο χωριό Συκιά, κάλυπτε τα λειτουργικά έξοδα αλλά και τον μισθό του δασκάλου. 

Στήριξε τους απελευθερωτικούς αγώνες του έθνους όπως και τον Μακεδονικό Αγώνα, καθώς όμως και τους πρόσφυγες από την Μικρασιατική καταστροφή που ήρθαν και το 1924 η περιουσία της μοιράστηκε στους νέους αυτούς κατοίκους της περιοχής.

Η Μονή αρχικά ήτανε ανδρική και αποτελούσε μετόχι της Ιεράς Μονής της Παλαιοκαρυάς μέχρι και το 1932, οπότε και εγκαταλείφθηκε, πυρπολήθηκε το 1943 από τα γερμανικά στρατεύματα και καταστράφηκε πάλι από πυρκαγιά το 1965, σήμερα όμως έχει αποκατασταθεί και από το 1988 επαναλειτουργεί ως γυναικεία με 5 μοναχές και ηγουμένη την μοναχή Παντάνασσα.

Η μονή που έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, διαθέτει σήμερα ένα σύγχρονο, αξιόλογο εκκλησιαστικό μουσείο και πανηγυρίζει την ημέρα της Αναλήψεως του Σωτήρος.

Τηλ. Μονής: (+30) 24930 83076.