Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Φλαμουρίου - Βενέτο Μαγνησίας.

πηγή

Βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο των ορεινών όγκων του Πηλίου σε μια μαγευτική και συγχρόνως απόμακρη τοποθεσία σε μικρή απόσταση από το χωριό Βένετο στο βόρειο Δυτικό Πήλιο, μέσα σε ένα καταπράσινο δάσος από οξιές, βελανιδιές, πεύκα και κρανιές.

Άποψη της Μονής
πηγή

Ιδρύθηκε το 1583 από τον όσιο Συμεών τον Ανυπόδητο και Μονοχίτων από το Βαθύρεμα της Αγιάς Λάρισας. 

Η πρόσβαση γίνεται από χωματόδρομο κακής βατότητας ενώ τους χειμερινούς μήνες λόγω βροχοπτώσεων και χιονιού είναι σχεδόν αδύνατη. 

Ο ευκολότερος δρόμος για την προσέγγισή του ξεκινά από την Κερασιά και τερματίζει σε διάσελο (Σταυρός) που απέχει μισή ώρα πεζοπορίας. 

Το παλιό μονοπάτι κατηφορίζει προς το Αιγαίο, διασχίζοντας καταπληκτικά δάση από δρύς, καστανιές και πανύψηλες οξιές, για να καταλήξει σε ένα χώρο, σε απόσταση ασφαλείας από τη θάλασσα, όπου είναι κτισμένη η μονή. 

Ο Όσιος Συμεών ο ανυπόδητος και μονοχίτων
πηγή

Η Μονή έχει τετράπλευρη διάταξη συνεχόμενων κτιρίων, κελιών, τράπεζας και εργαστηρίων, γύρω από το Καθολικό.

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Άγιος Συμεών επισκέφτηκε τον Πατριάρχη στην Κωνσταντινούπολη για να λάβει ευλογία για την ίδρυση της Μονής. 

Εκεί με την επίκληση του αληθινού Θεού θεράπευσε την Αϊνέ, την κόρη του Σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή και αυτός σε ανταπόδοση ευχαριστίας έστειλε στο Φλαμούρι καράβια με υλικά και εργάτες για να αναγείρουν το μοναστήρι. 

Βίος Αγίου Συμεών του ανυπόδητου και μονοχίτων.

Ο όσιος Συμεών γεννήθηκε μεταξύ 1488 - 1494 στο χωριό Βαθύρεμα της Αγιάς από πατέρα ιερέα - τον παπά Ανδρέα, δάσκαλο του κρυφού σχολειού και την Αικατερίνη. 

Από μικρό παιδί έδειχνε σημεία αρετής, έμαθε τα ιερά βιβλία, βοηθούσε τον πατέρα του, ψέλνοντας στις ιερές ακολουθίες μέχρι που ο κοτσαμπάσης του χωριού θέλησε να τον παντρέψει με την κόρη του Τριανταφυλλιά, απειλώντας τον πατέρα του πως αν δε συναινέσει ο γιος του, θα τον πάρει το παιδομάζωμα και έτσι με τη βία, μια βραδιά στο σπίτι του, παντρεύει το Συμεών με την κόρη του, με ξένο παπά. 

Ο Όσιος Συμεών ο ανυπόδητος και μονοχίτων,
λεπτομέρεια της εικόνας
πηγή

Στο χρόνο επάνω γέννησε η γυναίκα του ένα αγοράκι, που ονόμασαν Δημήτρη, όμως ο Συμεών ήταν
λυπημένος.

Στον πεθερό του, που τον ρωτά, ομολογεί πως δεν είναι δικό του το παιδί και πως δε γνώρισε την Τριανταφυλλιά ως γυναίκα. Αφού κανείς δε τον πίστεψε αποφασίζεται ο δια πυρός θάνατός του και ενώ στην πλατεία ετοιμάστηκε η φωτιά, ο Συμεών ζήτησε για τελευταία φορά να δει τη σύζυγό του μπροστά στον κόσμο. 

Πλησίασε το γιο του Δημητράκη, το ρώτησε ποιος ήτανε ο πατέρας του και το παιδί παραδόξως μιλώντας έδειξε για πατέρα του τον Αγροφύλακα του χωριού κι έτσι ο Συμεών πανηγυρικά και φυσικά αθωώθηκε.

Στην αρχή ο Συμεών μόνασε στη μονή Οικονομείον ή Κομνήνειο Κισσάβου, ζώντας «με αυστηράν νηστείαν, άμετρον αγρυπνίαν, ολονύκτιον στάσιν, ανυπόδητος και μονοχίτων, φέρων μόνο εν πτωχικόν ένδυμα παλαιόν και εσχισμένον», όπου εκεί χειροτονείται και διάκονος.

H είσοδος της Μονής
πηγή

Την ίδια αυτή ασκητική και λιτή ζωή συνεχίζει και στο Άγιον Όρος στη μονή Μεγίστης Λαύρας, όπου εκεί χειροτονείται ιερέας.

Οι μοναχοί μιας άλλης μονής, της Φιλοθέου έρχονται και τον παρακαλούν να αναλάβει την πνευματική καθοδήγησή τους. Ο Συμεών δέχτηκε το αίτημα κι επέβαλε μία αυστηρή τάξη αλλά και πειθαρχία. 

Όμως κάποιοι μοναχοί δε θέλησαν να μπουν σε υπακοή, στασίασαν και την Κυριακή του Πάσχα τον έδεσαν σ' ένα κυπαρίσσι έξω από την εκκλησία της μονής, τον έδειραν πολύ και τον φυλάκισαν στον πύργο της μονής.

Με τη βοήθεια όμως ενός μοναχού αφήνοντας το Άγιον Όρος πηγαίνει στο μοναχοστόλιστο Πήλιο στην περιοχή του Φλαμουρίου και εκεί «έμεινε τρεις χρόνους κάτω από μηλέαν τινά, εταλαιπωρείτο δε σφοδρώς κατά τον χειμώνα από το άμετρον ψύχος, το δε θέρος πάλιν εδεινοπάθει από τον καύσωνα και την υπερβολικήν θερμότητα του ηλίου».

Άποψη του καθολικού με το τέμπλο

πηγή

Στη συνέχεια έκτισε την μονή της Αγίας Τριάδος Φλαμουρίου, στην οποία συνάχθηκε πλήθος μοναχών. 

Κατόπιν περιόδευσε ιεραποστολικά ως πρόδρομος κι αυτός του αγίου Κοσμά του Αιτωλού, την Αγιά, τον Τύρναβο, την Ελασσόνα, τη Λαμία, τα Σέρβια, τα Γρεβενά, τα Άγραφα, τη Θήβα, την Αθήνα, την Εύβοια και την Ήπειρο, όπου «εκήρυττε παρρησία και χωρίς φόβον τον λόγον του Θεού».

Στην Εύβοια μάλιστα τον κατηγόρησαν ότι προσπαθεί να κάνει χριστιανούς τους Τούρκους και ο πασάς αποφάσισε να τον κάψουν ζωντανό για παραδειγματισμό, στην πλατεία ενώ λέγεται μάλιστα πως και ο ίδιος βοηθούσε στο σωρό των ξύλων,όταν όμως ο Πασάς τον είδε ανυπόδητο (χωρίς υποδήματα), φτωχό και με σχισμένα παλιόρασα μπροστά του, τον ευλαβήθηκε, τον λυπήθηκε και τελικά τον άφησε ελεύθερο να φύγει.

Άποψη του καθολικού της Μονής

πηγή

Όταν ο όσιος επέστρεψε στο Φλαμούρι βρήκε νέους μοναχούς, έτσι ήταν επιτακτική η ανάγκη να χτιστεί μοναστήρι αλλά μην έχοντας χρήματα μετέβη στην Κωνσταντινούπολη να ζητήσει από τον Πατριάρχη τη σχετική άδεια και υλική συνδρομή και στον προθάλαμο του Πατριάρχη τον βλέπει κάποιος Τούρκος αξιωματικός.

Αυτός είχε υπηρετήσει στο χωριό του, το Βαθύρρεμα Αγιάς, κι ενθυμούμενος την αγιότητά του, τρέχει στον Σουλτάνο Σουλεϊμάν το Μεγαλοπρεπή, του οποίου η κόρη ήταν σοβαρά άρρωστη και του μιλάει για το Συμεών.

Ο Συμεών τη θεραπεύει θαυματουργικά και ο Σουλτάνος για να τον ευχαριστήσει του δίνει τα κοσμήματα της κόρης του και όλα τα οικοδομικά υλικά που ήτανε αναγκαία για το χτίσιμο του μοναστηριού, τα έστειλε με καράβια στο Φλαμούρι Πηλίου και έτσι χτίστηκε η ιερά μονή Μεταμορφώσεως Φλαμουρίου, με την χορηγία του σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή.

Άποψη του καθολικού της Μονής

πηγή

Ο ναός είναι πεντάτρουλος σταυροειδής βασιλική - αθωνικού τύπου.

Στις 19 Απριλίου του 1594  σε ηλικία υπεράνω των 100 ετών επισκέπτεται την Πόλη κι εκεί ανεπαύθη εν Κυρίω κι ενταφιάστηκε στη Χάλκη των Πριγκηποννήσων. 

Οι μαθητές του από τη μονή Φλαμουρίου κατά την ανακομιδή του πήραν τα τίμια λείψανά του και τα έφεραν στη μονή του, όπου μέχρι σήμερα θαυματουργούν.

Ιερότατο κειμήλιο της μονής σήμερα η τιμία κάρα του Αγίου Συμεών, που με πολλή ευλάβεια φυλάσσουν οι πατέρες και κυρίως ο νυν ηγούμενος της μονής π. Συμεών ενώ το σημερινό Καθολικό κτίσθηκε από τους διαδόχους του μετά το 1595.

Η Τιμία κάρα του αγίου Συμεών του Ανυπόδητου και Μονοχίτων

πηγή

Δύο χρόνια μετά τον θάνατό του, μοναχοί από το μοναστήρι του Οσίου επισκέφτηκαν την Κωνσταντινούπολη για να κάνουν εκταφή και να μεταφέρουν τα ιερά του λείψανα στον τόπο της ασκήσεώς του. 

Τα κόκαλά του ευωδίαζαν, τα έπλυναν με κρασί και τα έβαλαν σε λάρνακα ενώ την αγία του κάρα την έθεσαν σε ειδικό πολύτιμο κουβούκλιο και τα μετέφεραν στο μοναστήρι, όπου και έγιναν μεγάλο προσκύνημα από τους σκλαβωμένους Έλληνες.

Κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου (1945 - 1949) δύο αντάρτες έκλεψαν το πολύτιμο κουβούκλιο με την κάρα του Οσίου, διάφορα άλλα πολύτιμα κειμήλια και τα έκρυψαν προσωρινά μέσα σε ένα βαρέλι κοντά στο μοναστήρι.

Τον Αύγουστο του 1952 οι δυο αντάρτες - κλέφτες, πήγαν να πάρουν τα κλοπιμαία, για κακή τους τύχη, όμως, ένα σμήνος από σφήκες, που είχε μπει στο βαρέλι και έκανε φωλιά, όρμησε πάνω τους, τους τσίμπησε και ο ένας κλέφτης, πέθανε σχεδόν ακαριαία ενώ ο άλλος μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο αλλά δεν βρήκε γιατρειά και πέθανε και αυτός. 

Άποψη της Μονής

πηγή

Λίγο πριν πεθάνει όμως ο κλέφτης, εξομολογήθηκε στον ηγούμενο του μοναστηριού, ιερομόναχο Δοσίθεο Μαχαιρίτσα, αναφέροντας και το σχετικό περιστατικό.

Στις 22 Αυγούστου του 1952, ημέρα Τρίτη, η Τιμία κάρα του Οσίου, ξανατοποθετήθηκε στο μοναστήρι και η συγκεκριμένη ημέρα αυτή τιμάται ιδιαιτέρως στην μονή Φλαμουρίου.

Η ανατολική «κόρδα» είναι η παλιότερη πτέρυγα της μονής, αρχικά θολοσκέπαστη, που καταλήγει και στην αρχική πύλη.

Ένας εντυπωσιακός πύργος στη βορειοανατολική γωνία την προστάτευε, αλλά έχει από παλιά γκρεμισθεί ενώ εσωτερικά, στον περίβολο της Μονής, τα περίτεχνα διώροφα και ξύλινα χαγιάτια, με τις αλλεπάλληλες προσθήκες αλλά και μετατροπές, συνθέτουν ένα εντελώς εντυπωσιακό και διαφορετικό τοπίο. 

Την σημερινή μορφή του Καθολικού της Μονής συνθέτουν δύο συνεχόμενοι όγκοι. 

Δυτικά βρίσκεται το ψηλομέτωπο και άκομψο πρίσμα του νάρθηκα, με όροφο κατηχουμένων, που την αυστηρότητά του διασκεδάζουν το αψιδωτό πρόπυλο καθώς και οι 2 τρούλοι που επιστέφουν τη σκεπή του.

Άποψη του περιβόλου της Μονής

πηγή

Πίσω του κρύβει τον πλούσιο σε ογκοπλαστική διαμόρφωση, Καθολικό, με πλευρικά χοροστάσια, πλαγίως προεξέχοντα παραβήματα και ψηλοτύμπανους τρούλους. 

Ο κυρίως ναός είναι του τύπου σταυροειδής, εγγεγραμμένος σε τετράπλευρο μέσης εσωτερικής διαστάσεως περίπου 9.5 μέτρων.

Στους πλάγιους τοίχους, ελαφρά προωθημένες πρός ανατολικά, ανοίγονται οι ημικυκλικές κόγχες των χοροστασίων, διαμέτρου γύρω στα 4 μέτρα. 

Το εσωτερικό του ναού φωτίζεται άπλετα από 6 επιμήκη και λεπτοκαμωμένα παράθυρα στον τρούλο, από 11 μεγάλα παράθυρα ψηλά και από τα 2 ακόμα μεγαλύτερα χαμηλά, στα χοροστάσια. 

Άποψη του περιβόλου της Μονής

πηγή

Οι εξωτερικές όψεις του Καθολικού της Μονής είναι απλά διαρθρωμένες με μία ελάχιστη διακοσμητική διάθεση, ασβεστωμένες και πάνω από ένα προεξέχον παραδοσιακό πηλιορείτικο αρμολόγημα, μάλλον κάποιας νεότερης εποχής. 

Ο κεντρικός τρούλος του καθολικού της Μονής είναι ενισχυμένος με 12 εντυπωσιακούς εντοιχισμένους, λαξευτούς, πώρινους, σπονδυλωτούς ημικιονίσκους στις γωνίες του. 

Τα μεταξύ τους διαστήματα φράσσονται με κάποια βαθμιδωτά αψιδώματα που είναι διάτρητα και με μακρόστενα παράθυρα ενώ τα τόξα τους, καθώς και το οριζόντιο γείσωμα της στέγης, διαμορφώνονται από ορισμένες οδοντωτές τούβλινες ταινίες.

Άποψη της Μονής
πηγή

Οι τρούλοι των παραβημάτων, είναι οκτάπλευροι και μικρότεροι, ενώ αντιγράφουν τον κεντρικό τρούλο, απλοποιώντας και τις λεπτομέρειες των αψιδωμάτων.

Το ίδιο επίσης και οι τρούλοι των παρεκκλησίων του ορόφου, που όμως έχουν το μάλλον σπάνιο και δύσκολο στη χάραξη δεκάπλευρο σχήμα. 

Το Καθολικό της Μονής ανήκει στον αθωνικό τύπο, δηλαδή στον σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό με πλάγιες κόγχες χοροστασίων. 

Τη θέση της λιτής κατέχει εδώ ο θολοσκεπής νάρθηκας. 

Η ισχυρή παράδοση των αγιορείτικων κατόψεων που καθιερώθηκε από τον 10ο αιώνα, αποτελούσε την εποχή της ιδρύσεως του Φλαμουρίου, ιδίως στο θεσσαλικό χώρο, κανόνα απαράβατο. 

Άποψη των τοιχογραφιών
πηγή

Το Φλαμούρι χαρακτηρίζουν περαιτέρω οι πλευρικές εξάρσεις των παραβημάτων, που το εντάσσουν στην ομάδα των αθωνικών καθολικών με «τυπικαριά». 

Η τοιχογράφηση καλύπτει όλους τους θόλους του κυρίως ναού. 

Από τις κατακόρυφες επιφάνειες μόνο τμήμα του τυμπάνου της δυτικής κεραίας είναι ιστορημένο. Τοιχογραφημένες είναι όλες οι επιφάνειες της προθέσεως και του Ιερού. 

Επιγραφή δεν υπάρχει και η χρονολόγηση των τοιχογραφιών μόνο συγκριτικά μπορεί να γίνει. 

Η ιστόρηση ακολουθεί τυπική θεματογραφία, σε συνθέσεις πολυπρόσωπες, ζωντανές, με ζωηρά και πλούσια χρώματα, με επικράτηση του μπλε και του μοβ ενώ η ζωγραφική είναι καλής τέχνης και προσεγμένη στη λεπτομέρεια της. 

Η απεικόνιση του ύμνου «Άνωθεν οι προφήται»
πηγή

Η εικονογράφηση του Ιερού του καθολικού έχει έναν σαφή θεομητορικό, σωτηριολογικό αλλά και ευχαριστιακό χαρακτήρα (Βάτος, θυσία Αβραάμ, Φιλοξενία του Αβραάμ), ενώ αρκετά ευρηματική θεωρείται και η απεικόνιση του ύμνου «Άνωθεν οι προφήται» στο τεταρτοσφαίριο της κεντρικής κόγχης του ιερού.

Στον κυρίως ναό η παράσταση της Μεταμόρφωσης κατέχει τιμητικώς το τεταρτοσφαίριο του νοτίου χοροστασίου απέναντι ακριβώς από τη δυτικού τύπου Ανάσταση που απεικονίζεται στο τεταρτοσφαίριο του βορείου χοροστασίου.

Επισημαίνουμε επίσης και τον αγιολογικό κύκλο του αγίου Ευσταθίου αλλά επίσης και το συνοπτικό κύκλο των Προεικονίσεων της Θεοτόκου (Σκηνή του Μαρτυρίου, Μεταφορά της Κιβωτού) ενώ ο διάκοσμος, παρόλο που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, αποτελεί το πλέον εντυπωσιακό σύνολο τοιχογραφιών της περιοχής κατά την περίοδο που εξετάζουμε.

Το εντυπωσιακό χρυσοστόλιστο ξυλόγλυπτο τέμπλο
πηγή

Η οργάνωση αλλά και η θεματική ποικιλία του προγράμματος παραπέμπει στη μεγάλη ζωγραφική του 16ου αιώνα, όπως αυτή εκπροσωπείται από πιο τα κυρίαρχα ρεύματα της Κρητικής σχολής αλλά και της σχολής της βορειοδυτικής Ελλάδας σε γνωστά μνημεία των Μετεώρων καθώς επίσης και του Αγίου Όρους.

Το εντυπωσιακό χρυσοστόλιστο και περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο του καθολικού καταλαμβάνει μαζί με το σταυρό του, σχεδόν όλο το χώρο της ανατολικής καμάρας στο εσωτερικό.

Τι τέμπλο της μονής έχει έντονα δυτικότροπα στοιχεία, έργο πιθανώς κάποιου επτανησιακού εργαστηρίου.

Ο ναός του Σωτήρος, κτισμένος στο γύρισμα από τον 16ο στο 17ο αιώνα, φέρει έκδηλα μορφολογικά στοιχεία του μεταίχμιο των δύο εποχών: της πρώιμης μεταβυζαντινής αλλά και της προχωρημένης περιόδου της τουρκοκρατίας.

Άποψη των τοιχογραφιών
πηγή

Στη δόμηση άλλωστε, διακρίνονται δύο διαδοχικές φάσεις από διαφορετικούς πρωτομάστορες, με διαφορετική χάραξη αλλά και διαφορετική μορφολογία.

Η κάτω ζώνη έχει μία χονδροειδή κατασκευή αλλά και μία άτεχνη χάραξη, αδιάφορη για την ακριβή τήρηση των αξόνων και της γεωμετρίας.

Η πάνω διορθώνει τα σφάλματα της προηγούμενης και προχωρεί σωστή κατασκευή της θολοδομίας. Το κτίσιμο της Μονής κράτησε 7 χρόνια, από το 1595 ως το 1602, σύμφωνα και με την κτητορική επιγραφή.

Το αρκετά αυτό μεγάλο χρονικό διάστημα δείχνει ότι μέσα σε αυτή την επταετία οι οικοδομικές εργασίες διακόπηκαν στην κάτω ζώνη δόμησης.

Νότια και εξωτερικά της Μονής βρίσκεται και το παρεκκλήσι της Αγίας Τριάδος που ήτανε το πρώτο κτίσμα της Μονής για τις λειτουργικές ανάγκες των μοναχών και ανεγέρθηκε επίσης από τον Άγιο Συμεών σε ανάμνηση του ομώνυμου ναού του Αετολόφου Αγιάς που ήτανε κοντά στη γενέτειρά του.

Το δεξί χέρι του Αγίου Γερασίμου του Νέου

πηγή

Η μονή Φλαμουρίου διαθέτει ως θησαυρό εκτός από την Τιμία κάρα του κτήτορός της Οσίου Συμεών του Ανυπόδητου και Μονοχίτων και το δεξί χέρι του Αγίου Γερασίμου του Νέου.

Σήμερα και ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία γίνονται συστηματικές εργασίες αναστήλωσης της μονής, με την ανέγερση της κεντρικής εισόδου, του τετραώροφου πύργου, του χώρου της φιλοξενίας, της τράπεζας καθώς και της συντήρησης του καθολικού και του καταστραφέντος από τους ιταλικούς βομβαρδισμούς νοτίου τρούλου το 1943.

Σήμερα Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Φλαμουρίου είναι ο Αρχιμανδρίτης Συμεών Αναστασίου και η αδελφότητα αριθμεί 3 μοναχούς.

Ο κύριος χώρος της μονής είναι σήμερα άβατος για τις γυναίκες και εορτάζει την Μεταμόρφωση του Σωτήρος στις 6 Αυγούστου και στην εορτή του ιδρυτή της Οσίου Συμεών του Ανυπόδητου και Μονοχίτων στις 19 Απριλίου.

Τηλέφωνο Μονής: (+30) 24210 70060

Δείτε το βίντεο