Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου, Άνω Ξενιάς Αλμυρού, Μαγνησίας.

πηγή

Bρίσκεται στις πλαγιές της Όθρυς νότια του Νομού Μαγνησίας στα σύνορα με την Φθιώτιδα, ανάμεσα στα χωριά Κοκκωτοί και Βρύναινα της επαρχίας Αλμυρού και απέχει από το Βόλο 60 χιλιόμετρα και 25 χιλιόμετρα από τον Αλμυρό.

Άποψη της Μονής Άνω Ξενιάς
πηγή

Με την ονομασία Μονή Παναγίας Ξενιάς είναι γνωστά δύο μοναστήρια στην περιοχή της Μαγνησία.  

Η Άνω Μονή Παναγίας Ξενιάς είναι παλαιότερο κτίσμα, ενώ η Κάτω Μονή Παναγιάς αποτελούσε Μετόχι της κύριας μονής, το οποίο ήτανε αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο.  

Η ιστορία της Μονής Παναγιάς Ξενιάς χάνεται στα βάθη των αιώνων. 

Είναι κοινή για τα δύο μοναστήρια μέχρι το 1970, οπότε το ενιαίο μοναστήρι διαιρέθηκε και στο παλαιό μετόχι της εγκαταστάθηκε γυναικεία αδελφότητα. 

Έτσι σήμερα η Άνω Μονή Ξενιάς είναι ανδρικό μοναστήρι και η Κάτω Μονή Ξενιάς είναι γυναικείο ενώ η παρουσία λειψάνων ενός παλαιοχριστιανικού Ναού, που ανάγονται πιθανότατα στον 7ον αιώνα, μαρτυρεί και την μακραίωνη ιστορία του χώρου. 

Άποψη της Μονής Άνω Ξενιάς
πηγή

Σύμφωνα πάντως με την επικρατούσα άποψη στην ευρύτερη επιστημονική κοινότητα, η ίδρυση του μοναστηριού της Ανω Ξενιάς πρέπει να τοποθετηθεί περίπου κατά τα τέλη του 10ου αιώνα. 

Αυτό όμως να αποκλείει και την ύπαρξη ενός προγενέστερου της ημερομηνίας αυτής, ναού. 

Σε ένα εξαιρετικής και εντυπωσιακής ομορφιάς τοπίο με αιωνόβιες ιτιές, πολλά αιωνόβια πλατάνια αλλά και αρκετά δασώδη έκταση, σε υψόμετρο περίπου 500 μέτρα, βρίσκεται αυτό το αντρικό μοναστήρι. 

Φτάνοντας εκεί βλέπουμε τέσσερα εντυπωσιακά και πανύψηλα κυπαρίσσια ύψους περίπου 30 μέτρων, που είναι και το διακριτικό γνώρισμα της Μονής.

Εικάζεται ότι η ηλικία αυτών των δέντρων ταυτίζεται και με την ηλικία γενικότερα της μονής. 

Αριστερά βρίσκεται το Αρχονταρίκι και δεξιά ένα τριώροφο κτίριο μήκους 50 μέτρων με τρεις διαφορετικές εισόδους αλλά και περίτεχνα τοξωτά παράθυρα. 

Σε αυτό το τριώροφο κτίριο στεγάζονται η τράπεζα της μονής, η κουζίνα, το μεγάλο Συνοδικό και τα κελλιά των πατέρων, η βιβλιοθήκη, το ραφτάδικο και το αγιογραφείο καθώς και στη μέση του κτιρίου αυτού βρίσκεται το παρεκκλήσι των Αγίων Πάντων. 

πηγή

πηγή

πηγή

Το καθολικό της Μονής είναι το μόνο κτίσμα που σώθηκε με το πέρασμα των αιώνων.

Όλος ο δυτικός τοίχος καλύπτεται από τοιχογραφία που παριστά τα γεγονότα της Δευτέρας Παρουσίας, ενώ στο μέσον μέσα σε τοξωτή κόγχη που βρίσκεται πάνω από την είσοδο, είναι ζωγραφισμένη η παράσταση της κοιμήσεως της Θεοτόκου στην οποία είναι αφιερωμένος ο ναός.  

Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο και επιχρυσωμένο, κατασκευασμένο στις αρχές του 17ου αιώνα και η κτητορική επιγραφή αναφέρει ότι η αγιογράφηση του ναού πραγματοποιήθηκε το 1663. 

Η παράδοση αναφέρει πως η μονή της Ανω Ξενιάς είχε συνολικά 9 τρούλους, πέντε στο Καθολικό και τέσσερις σε ισάριθμους πύργους που υψώνονταν στις γωνίες του κτιριακού συγκροτήματος που ήταν όλοι μολυβδοσκέπαστοι, επίσης πως μέσα στην μονή αλλά και τις γύρω σκήτες διέμεναν περίπου 600 μοναχοί. 

πηγή

Άποψη της Μονής Άνω Ξενιάς

Η πρώτη καταστροφή του μοναστηριού έγινε την περίοδο μετά την Δ' Σταυροφορία και την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204. Ο πάπας έστειλε στην περιοχή στρατεύματα υπό τον καρδινάλιο Πελάγιο με την εντολή να εκλατινίσει τους ορθόδοξους Έλληνες. 

Οι ωμότητες στις οποίες προέβη έχουν μείνει στην ιστορία μιας και κατέκαψε όσες μονές και εκκλησίες αρνήθηκαν να υποταχθούν στον πάπα. 

Στο συγκεκριμένο μοναστήρι η άρνηση των πατέρων να τελεσθεί Θεία Λειτουργία στην οποία θα μνημόνευαν το όνομα του πάπα, ήταν η αιτία της καταστροφής και της δολοφονίας όλων των μοναχών που ζούσαν σε αυτήν.  Έκτοτε μέχρι και τις αρχές του 16ου αιώνα δεν υπάρχουν αναφορές ότι ήταν ενεργό. Κατά την τουρκοκρατία ο ναός λειτούργησε και ως κρυφό σχολειό. 

Πηγή φωτογραφίας: www.eikonografies.com

πηγή

πηγή

Η Εφέστιος θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Ανω Ξενιάς,
η Κοίμηση της Θεοτόκου.
πηγή

Υπάρχει χώρος με διπλή οροφή και καταπακτή με σκάλα που αφαιρείται ώστε στους δύσκολους εκείνους χρόνους ο χώρος αυτός να μην γινόταν αντιληπτός.

Η  Εφέστιος εικόνα της Ιεράς Μονής Άνω Ξενιάς είναι η αρχαία εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. 

Μάλλον ανάγεται στον 15ο – 16ο αιώνα και κατά καιρούς έχει επιτελέσει πολλά και αδιαμφισβήτητα θαύματα, όπως αντιμετωπίσεις επιδημιών, θεομηνιών, λύσεις ανομβριών, αλλά και ιάσεις σοβαρών προβλημάτων υγείας.  

Το ασημένιο κάλυμμα της εικόνας κατασκευάστηκε το 1900 ενώ σύμφωνα με την παράδοση υπήρχε παλαιότερη Εικόνα που συνδέεται με την ίδρυση της Μονής στα 647. 

Είχε βρεθεί μέσα σε κισσούς στον τόπο που στην συνέχεια κτίσθηκε ο πρώτος ναός και γι’αυτό η Μονή αρχικά ονομάσθηκε «Μονή της Υπεραγίας Θεοτόκου Κισσιωτίσσης», ονομασία που αναγραφόταν σε όλα τα έγγραφα μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα. Το όνομα Ξενιά λέγεται ότι οφείλεται στο ότι η μονή παρείχε μεγάλη φιλοξενία στον κόσμο που την επισκεπτόταν. Άλλη πιθανή όμως εξήγηση για τους ντόπιους είναι ότι η εικόνα της Παναγίας ήρθε από άλλη ξένη μονή και την ονόμασαν Ξένη, Ξενιά.

πηγή

πηγή

Άποψη του Καθολικού της Μονής Άνω Ξενιάς
πηγή

Όσα κειμήλια διασώθηκαν μέσα στο διάβα των αιώνων από τις καταστροφές, τις κλοπές, τις επιδρομές ή και την φυσική φθορά βρίσκονται στο άλλοτε Μετόχιο της Μονής, του Αγίου Νικολάου (την σημερινή μονή Κάτω Ξενιάς). 

Εκεί βρίσκονται Ιερά Λείψανα, εικόνες, χειρόγραφα, πατριαρχικά σιγγίλια, Ευαγγέλια, σταυροί, άμφια, σκεύη που αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της ιστορίας της μονής.  

Σήμερα στο μοναστήρι φυλάσσονται αρκετά Άγια Λείψανα όπως των Τριών Ιεραρχών, των Αγίων Αναργύρων, των Αγίων Νεκταρίου, Ευσταθίου, Παντελεήμονος, Παρασκευής κλπ.  

Το Καθολικό της μονής Άνω Ξενιάς διατηρείται σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση. Ύστερα από τις καταστροφές που προξένησε ο σεισμός του 1980 και χάρη στην πρωτοβουλία και το ενδιαφέρον του Ηγουμένου της Αρχιμανδρίτη Νεκταρίου Ντόβα, με δαπάνες της μονής και με την επίβλεψη της Ζ΄ Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, όλες οι ζημιές αποκαταστάθηκαν και οι σπουδαίες τοιχογραφίες συντηρήθηκαν. 

Η Ιερά Μονή της Άνω Ξενιάς πανηγυρίζει με μεγάλη λαμπρότητα την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου αλλά και την εορτή του Ακαθίστου Ύμνου τελώντας μεγάλη αγρυπνία κατά το αγιορείτικο τυπικό Παρασκευή προς Σάββατο της Ε΄ Εβδομάδος των Νηστειών εκάστου έτους. 

Σήμερα στην Μονή εγκαταβιούν έξη μοναχοί υπό την πνευματική καθοδήγηση του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτη Νεκταρίου Υφαντίδη.

Τηλέφωνο μονής : (+30) 24220 22413