 |
| πηγή |
Βρίσκεται περίπου
ένα χιλιόμετρο έξω από το ορεινό και
παραδοσιακό χωριό Κολυβάτα, στο Δημοτικό
Διαμέρισμα Αλεξάνδρου του Δήμου Λευκάδας
και ήτανε ένα από τα πιο παλιά και πιο
πλούσια κάποτε στο νησί της Λευκάδας.
Το Μοναστήρι του Αη - Γιώργη στα Κολυβάτα της Λευκάδας, είναι χτισμένο στους πρόποδες του εντυπωσιακού δάσους των Σκάρων, στη δυτική τους πλευρά.
Θα το συναντήσει κανείς μπροστά του, αν ακολουθήσει το παλιό μονοπάτι, μία παμπάλαια στράτα των κτηνοτρόφων, που οδηγεί από το χωριό στην κορυφή του βουνού.
Για το πότε ακριβώς ιδρύθηκε το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στα Κολυβάτα αναφέρονται διάφορες χρονολογίες στη σχετική λαογραφική βιβλιογραφία.
Ο Κωνσταντίνος Μαχαίρας γράφει στο σύγγραμά του «Ναοί και Μοναί της Λευκάδος» (Βιβλιοθήκη Ιστορικών Μελετών, Αθήναι 1957) ότι το μοναστήρι ιδρύθηκε το 1611.
Το
ίδιο ισχυρίζεται και ο Πάνος Ροντογιάννης
στο εκτενές σύγγραμά του «Ιστορία της
Νήσου Λευκάδος» (Εταιρεία Λευκαδικών
Μελετών, Αθήνα 1980).
Άλλοι μελετητές μετέπειτα φαίνεται να θεωρούν την ημερομηνία αυτή ως απολύτως εξακριβωμένη και απλώς την αντιγράφουν.
Πρώτος ο Λευκαδίτης φιλόλογος Σπύρος Σούνδιας, στο βιβλίο του «Άνθρωποι και τόποι της πατρίδας μου» (Αθήνα 1999), εκφέρει την άποψη ότι το μοναστήρι ιδρύθηκε σίγουρα πριν από το 1500, ίσως την βυζαντινή περίοδο και η αναφορά του αυτή βασίζεται σε παλιότερες μαρτυρίες και ιδιαίτερα στις γραπτές του γυμνασιάρχη Νικολάου Πετρή, ο οποίος ερεύνησε τα αρχεία του μοναστηριού κατά το 1883.
Αναφέρει
ο Πετρής στο σημείωμά του αυτό που έχει δημοσιευτεί στον Η”
τόμο του περιοδικού «Παρνασσός»: « Η
δε ίδρυσις αυτής (σημ.: της μονής) ανάγεται
κατά την ομολογίαν του εριτίμου αυτής
Ηγουμένου ιερομονάχου Γρηγορίου Σούντια
εις την βυζαντιακήν περίοδον, ως
μαρτυρούσι τα λείψανα των ποικίλων εν
αυτή κτισμάτων. Παρεκτός τούτου υπάρχουσι
διάφορα συμφωνητικά… α)…., β) συμφωνητικά
ελληνιστί εκ των οποίων το μεν πρώτον
χρονολογείται από του 1514 και περιέχει
αφιερώσεις και βεβαιώσεις κτημάτων
κληρονομηθέντων στη μονή…» και ακόμη ότι το μοναστήρι ιδρύθηκε
«εις την βυζαντιακήν περίοδον» όμως υπάρχουν
βέβαια κατά τον ίδιο και γραπτές
μαρτυρίες: «συμφωνητικά ελληνιστί, ων
το μεν πρώτον χρονολογείται από του
1514 και περιέχει αφιερώσεις και βεβαιώσεις
κτημάτων κληροδοτουμένων τη μονή».
Θα το συναντήσει κανείς μπροστά του, αν ακολουθήσει το παλιό μονοπάτι, μία παμπάλαια στράτα των κτηνοτρόφων, που οδηγεί από το χωριό στην κορυφή του βουνού.
Για το πότε ακριβώς ιδρύθηκε το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στα Κολυβάτα αναφέρονται διάφορες χρονολογίες στη σχετική λαογραφική βιβλιογραφία.
Ο Κωνσταντίνος Μαχαίρας γράφει στο σύγγραμά του «Ναοί και Μοναί της Λευκάδος» (Βιβλιοθήκη Ιστορικών Μελετών, Αθήναι 1957) ότι το μοναστήρι ιδρύθηκε το 1611.
 |
| Άποψη της Μονής πηγή |
 |
| Άποψη της Μονής πηγή |
 |
| Η είσοδος στον περίβολο της Μονής πηγή |
Άλλοι μελετητές μετέπειτα φαίνεται να θεωρούν την ημερομηνία αυτή ως απολύτως εξακριβωμένη και απλώς την αντιγράφουν.
Πρώτος ο Λευκαδίτης φιλόλογος Σπύρος Σούνδιας, στο βιβλίο του «Άνθρωποι και τόποι της πατρίδας μου» (Αθήνα 1999), εκφέρει την άποψη ότι το μοναστήρι ιδρύθηκε σίγουρα πριν από το 1500, ίσως την βυζαντινή περίοδο και η αναφορά του αυτή βασίζεται σε παλιότερες μαρτυρίες και ιδιαίτερα στις γραπτές του γυμνασιάρχη Νικολάου Πετρή, ο οποίος ερεύνησε τα αρχεία του μοναστηριού κατά το 1883.
 |
| ερειπωμένα βοηθητικά κτίρια στην μονή πηγή |
 |
| ερειπωμένα βοηθητικά κτίρια στην μονή πηγή |
Ο Πετρής σκόπευε να επανέλθει με άλλο σημείωμά του σχετικά με το μοναστήρι του Αη Γιώργη αφού γράφει στο τέλος της σελίδας 313: «οπόταν αναγνώμεν τον κώδικα και πάντα τα οικεία έγγραφα της μονής, φυλασσόμενα εν τη οικία του Ευπατρίδου κ. Επαμεινώνδα Κόνδαρη, πρώην αρεοπαγίτου», όμως δεν το έκανε όμως και δεν ξέρουμε το λόγο.
Δεν ξέρουμε επίσης γιατί φυλάσσονταν τότε ο κώδικας του μοναστηριού και άλλα σημαντικά έγγραφά του στην οικία του Επαμεινώνδα Κόνδαρη, πρώην αρεοπαγίτου, τη στιγμή που το προσωπικό της μονής το 1884, «συναποτελείται εκ πέντε μοναχών, δύο δοκίμων και τριών υπηρετών» ενώ έμενε επίσης εκεί και ένας δασοφύλακας στρατιώτης που πρέπει να φύλαγε το δάσος των Σκάρων.
 |
| Άποψη του Καθολικού της μονής πηγή |
Στα χρόνια της ακμής του το μοναστήρι του έφτασε να έχει μέχρι και οκτώ μετόχια: Αγιος Βησαρίωνας στην πόλη της Λευκάδας, Παναγία στους Σκάρους, Άγιος Βάρβαρος στους Σκάρους, Άγιος Ηλίας, Ναός Παντοκράτορα στη θέση Σωτήρω, Παναγία των Εισοδίων στην Ακόνη, Άγιος Νικόλαος στο Κατωτικό και Άγιοι Πατέρες στη Νικιάνα.
Ήτανε πλούσιο και κέντρο της κοινωνικής ζωής της ευρύτερης περιοχής και σε πίνακα των περιουσιακών του στοιχείων του 1727 που σώζεται στο Αρχειοφυλάκιο της Λευκάδας και περιγράφει ο Κωνσταντίνος Μαχαίρας στο προαναφερθέν βιβλίο του, το μοναστήρι φαίνεται να κατέχει: «Γαίαι καλλιεργήσιμοι, πλην των αμπελώνων, στρέμματα 708 – Αιγοπρόβατα 900 – Κτήνη 30».
 |
| Άποψη του Καθολικού της μονής διακρίνεται η πλαινή είσοδος πηγή |
Με
την πάροδο των αιώνων όμως οι διάφοροι κατά
καιρούς δυνάστες αλλά και κατακτητές που πέρασαν από το νησί της Λευκάδας άρχισαν να κουτσουρεύουν τα διάφορα και σημαντικά περιουσιακά στοιχεία του μοναστηριού ενώ οι αναγκαστικές απαλλοτριώσεις του 1928 θα δώσουνε και την χαριστική βολή.
Τα περισσότερα όμως αλλά και τα καλύτερα κτήματα του μοναστηριού χαρίστηκαν εκείνη την εποχή σε «ημέτερους», όπως συμβαίνει συνήθως, δυστυχώς, εκάστοτε στον τόπο μας και πολύ λίγα από αυτά πήγανε τελικά σε ακτήμονες.
Από το 1930 τα κελιά των καλογήρων είναι
πλέον άδεια και ο παπά Θοδωρής (Φρεμεντίτης),
ο τελευταίος καλογερόπαπας, θα πεθάνει κατά το 1965.
Έκτοτε το μοναστήρι αφήνεται έρμαιο στην φθορά του χρόνου αλλά και την αδιαφορία των ανθρώπων, τίποτε σχεδόν δεν διασώθηκε.
Η πλούσια βιβλιοθήκη του, που περιλάμβανε εκτός των εκκλησιαστικών και άλλα βιβλία αρχαιοελληνικής γραμματείας παλιών εκδόσεων, όπως αναφέρει στο βιβλίο του ο Σπύρος Σούνδιας, καταφαγώθηκε από τα ποντίκια και την υγρασία και κάποιες παλιές ξύλινες εικόνες του μοναστηριού είχαν μεταφερθεί για προστασία από ενδεχόμενη κλοπή στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου που ήταν πιο κοντά στο χωριό Κολυβάτα.
Όταν
όμως στις αρχές της δεκαετίας του ’70
κάηκε η εκκλησία (κατά άλλους την
έκλεψαν και ακολούθως την έκαψαν) του Αγίου Νικολάου, χάθηκαν
και αυτές μαζί.
Λέγεται επίσης ότι κάποιες άλλες εικόνες, που βρισκόταν στις πόρτες του Ιερού καθώς και στο εικονοστάσι του τέμπλου, μεταφέρθηκαν στο Μουσείο Βυζαντινών Εικόνων που λειτουργεί στο μοναστήρι της Φανερωμένης.
Τα περισσότερα όμως αλλά και τα καλύτερα κτήματα του μοναστηριού χαρίστηκαν εκείνη την εποχή σε «ημέτερους», όπως συμβαίνει συνήθως, δυστυχώς, εκάστοτε στον τόπο μας και πολύ λίγα από αυτά πήγανε τελικά σε ακτήμονες.
 |
| ερειπωμένοι βοηθητικοί χώροι στην Μονή πηγή |
Έκτοτε το μοναστήρι αφήνεται έρμαιο στην φθορά του χρόνου αλλά και την αδιαφορία των ανθρώπων, τίποτε σχεδόν δεν διασώθηκε.
Η πλούσια βιβλιοθήκη του, που περιλάμβανε εκτός των εκκλησιαστικών και άλλα βιβλία αρχαιοελληνικής γραμματείας παλιών εκδόσεων, όπως αναφέρει στο βιβλίο του ο Σπύρος Σούνδιας, καταφαγώθηκε από τα ποντίκια και την υγρασία και κάποιες παλιές ξύλινες εικόνες του μοναστηριού είχαν μεταφερθεί για προστασία από ενδεχόμενη κλοπή στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου που ήταν πιο κοντά στο χωριό Κολυβάτα.
 |
| Άποψη του τέμπλου της Μονής πηγή |
Λέγεται επίσης ότι κάποιες άλλες εικόνες, που βρισκόταν στις πόρτες του Ιερού καθώς και στο εικονοστάσι του τέμπλου, μεταφέρθηκαν στο Μουσείο Βυζαντινών Εικόνων που λειτουργεί στο μοναστήρι της Φανερωμένης.
Σήμερα λόγο
των σημαντικών φθορών στο καθολικό της Μονής,
λειτουργίες και κάθε άλλη θρησκευτική
λατρευτική δραστηριότητα γίνονται
επιτρέποντος του καιρού στον υπαίθριο
χώρο ενώ έχει
ήδη εκπονηθεί και εγκριθεί η μελέτη
στερέωσης – αποκατάστασης του Καθολικού
και των κελλιών.
Τον Απρίλιο του 2017 ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Λευκάδος και Ιθάκης κ.κ. Θεόφιλος, μετά από πανηγυρική θεία λειτουργία στην Μονή του Αγίου Γεωργίου ανήμερα της εορτής του Αγίου, ενημέρωσε τους πιστούς ότι η Ιερά Μονή μετά από πλείστες γραφειοκρατικές ενέργειες και την έκδοση προεδρικού διατάγματος ανασυστάθηκε και ηγούμενος διορίστηκε ο Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης π. Γεώργιος Δέλλας, εφημέριος του Ιερού Ενοριακού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Νυδριού.
Μίλησε επίσης για την προσπάθεια που καταβάλλει ως Μητροπολίτης για την ανασύσταση και την επισκευή των ερειπωμένων μοναστηριών της Λευκάδας και για τις ενέργειες της χρηματοδότησης της μελέτης της Ι.Μ. Αγίου Γεωργίου και της ανασύστασής της και τόνισε ότι στόχος είναι να επισκευαστεί αρχικά το Καθολικό της Μονής και μετέπειτα τα κελιά.
 |
| Άποψη του τέμπλου της Μονής πηγή |
 |
| Άποψη του τέμπλου της Μονής πηγή |
 |
| Άποψη του τέμπλου της Μονής πηγή |
 |
| Άποψη τοιχογραφιών της Μονής πηγή |
Μίλησε επίσης για την προσπάθεια που καταβάλλει ως Μητροπολίτης για την ανασύσταση και την επισκευή των ερειπωμένων μοναστηριών της Λευκάδας και για τις ενέργειες της χρηματοδότησης της μελέτης της Ι.Μ. Αγίου Γεωργίου και της ανασύστασής της και τόνισε ότι στόχος είναι να επισκευαστεί αρχικά το Καθολικό της Μονής και μετέπειτα τα κελιά.
Η
Ιερά Μονή πανηγυρίζει στις 23 Απριλίου,
ενώ το Πάσχα και το καλοκαίρι τελούνται
υπαίθριες ακολουθίες.